Hilafetin İlgasına ve Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun
Kanun Numarası: 431, Kabul Tarihi: 03.03.1924, Resmi Gazete T/S: 06.03.1924/63, Bu Mevzuatta Değişiklik Yapan Mevzuatın T/S: 16.06.1952/5958, 15.05.1974/1803
Madde 1- Halife halledilmiştir. Hilafet Hükümet ve Cumhuriyet mana ve mefhumunda esasen mündemiç olduğundan Hilafet makamı mülgadır.
Madde 2- (Mülga: 15.05.1974/1803)[1]
Madde 3- (Mülga: 15.05.1974/1803)[2]
Madde 4- (Mülga: 15.05.1974/1803)[3]
Madde 5- (Mülga: 15.05.1974/1803)[4]
Madde 6- İkinci maddede mezkür kimselere masarifi seferiyelerine mukabil bir defaya mahsus ve derecesi servetlerine göre mütefavit olmak üzere Hükümetçe tensip edilecek mebaliğ ita olunacaktır.
Madde 7- İkinci maddede mezkür kimseler Türkiye Cumhuriyeti arazisi dahilindeki bilcümle emvali gayrimenkulelerini bir sene zarfında Hükümetin malümat ve muvafakatiyle tasfiyeye mecburdurlar. Mezkür emvali gayrimenkuleyi tasfiye etmedikleri halde bunlar Hükümet marifetiyle tasfiye olunarak bedelleri kendilerine verilecektir.
Madde 8- Osmanlı İmparatorluğunda Padişahlık etmiş kimselerin Türkiye Cumhuriyeti arazisi dahilindeki tapuya merbut emvali gayrimenkuleleri millete intikal etmiştir. (Bu madde hakkındaki TBMM Yorum Kararı)[5]
Madde 9- Mülga Padişahlık sarayları, kasırları ve emakini sairesi dahilindeki mefruşat, takımlar, tablolar, asarınefise ve sair bilumum emvali menkule millete intikal etmiştir.
Madde 10- Emlaki Hakaniye namı altında olup evvelce Millete devredilen emlak ile beraber mülga Padişahlığa ait bilcümle emlak ve sabık Hazinei Hümayun, muhteviyatlariyle birlikte saray ve kasırlar ve mebani ve arazi Millete intikal etmiştir.
Madde 11- Millete intikal eden emvali menkule ve gayrimenkulenin tesbit ve muhafazası için bir nizamname tanzim edilecektir.
Ek Madde 1- (Ek: 16.06.1952/5958)[6] İkinci madde gereğince Türkiye’ye gelebileceklerin müracaatları halinde Türkiye’ye gelmek ve Türkiye’de ikamet etmek şartları aranmaksızın vatandaşlığa alınmalarına Bakanlar Kurulu karar verebilir.
Ek Madde 2- (Ek: 16.06.1952/5958) İkinci madde hükmünden istifade edenler bu kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren umumi hükümler dairesinde mal edinebilirler. Bu suretle Türkiye’de mal edinenlerden ölenlerin ikinci maddeden istifade edemeyen varislerine ait hisseler sulh mahkemesince bir sene içinde tasfiye olunarak tutarı kendilerine ödenir.
Ek Madde 3- (Ek: 16.06.1952/5958) Bu Kanuna müsteniden yurda gelmek hakkını haiz olanlar 27 Ağustos 1324 ve 20 Nisan 1325 tarihli iradeler ve 431 sayılı kanun ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 245 sayılı tefsir kararı gereğince millete intikal etmiş olan bilumum menkul ve gayrimenkul mallar üzerinde miras sebebiyle veya diğer her hangi bir sebeple hak iddia edemezler.
Ek Madde 4- (Ek: 16.06.1952/5958) Türkiye’ye gelenler veya Türk vatandaşlığını iktisap edenler (sultan, hanım sultan, kadın efendi, prens ve prenses) gibi hanedana nispet ifade eden elkab ve unvanları kullanmaktan memnudurlar.
İkinci madde hükmünden istifade edenlerden memnuiyet hilafına harekette bulunanlar altı aydan iki yıla ve bu unvanları bu kimseler hakkında iltizamen kullananlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Madde 12 – İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meriyülicradır.
Madde 13 – İşbu kanunun icrayı ahkamına İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
[1] Mülga maddenin metni: “Madde 2- Mahlû halife ve Osmanlı saltanatı münderisesi hanedanının erkek, kadın bilcümle âzası ve damatlar, Türkiye Cumhuriyeti memaliki dahilinde ikamet etmek hakkından ebediyen memnudurlar. Bu hanedana mensup kadınlardan mütevellit kimseler de bu madde hükmüne tabidirler.”
[2] Mülga maddenin metni: “Madde 3- İkinci maddede mezkûr kimseler işbu kanunun ilânı tarihinden itibaren âzami on gün zarfmda Türkiye Cumhuriyeti arazisini terke mecburdurlar.”
[3] Mülga maddenin metni: “Madde 4- İkinci maddede mezkûr kimselerin Türk vatandaşlık sıfatı ve hukuku merfudur.”
[4] Mülga maddenin metni: “Madde 5- Bundan böyle ikinci maddede mezkûr kimseler Türkiye Cumhuriyeti dahilinde emvali gayrimenkuleye tasarruf edemezler. İlişiklerinin kat’ı için bir sene müddetle bilvekâle mehakimi Devlete müracaat edebilirler.”
Bu müddetin mürurundan sonra hiç bir mahkemeye hakkı müracaatları yoktur.”
[5] Yorum Karar No: 245, Resmi Gazete T/S: 07.05.1949/7201: “431 sayılı Kanunun mer’iyete girdiği tarihte hayatta bulunsun bulunmasın Osmanlı İmparatorluğu’nda padişahlık etmiş herhangi bir kimse namına Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde tapuda mukayyet gayrimenkul mallar bu kanunun 8. maddesi mucibinde, kanunun yürürlüğe girmesiyle millete intikal etmiştir.”
Binaenaleyh, 431 sayılı kanunun neşrinden sonra bu gayrimenkullerin padişahların mirasçılarına intikali yapılamaz ve bu mallar üzerinde verese tarafından hiçbir hak iddia edilemez.
[6] 15.05.1974 tarihli ve 1803 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre 5958 sayılı Kanunla kadın mensuplara tanınan haklar, bu durumdan istifade etmek isteyen erkek mensuplar hakkında da uygulanır.
Bir Cevap Yazın