(3 Kasım 2016 Tarihli ve 29877 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Petrol Tüzüğünün Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tüzük ile yürürlükten kaldırılmıştır.
|
Kaynak |
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı |
|
Bakanlar Kurulu Kararı Tarihi |
11.05.1989 |
|
Bakanlar Kurulu Kararı Sayısı |
89/14111 |
|
Resmi Gazete Tarihi |
|
|
Resmi Gazete Numarası |
20224 |
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
Kapsam
Madde 1- Petrol sicilinin ve kayıtların tutulmasına, düzeltilmesine, değiştirilmesine, terkinine ve petrol bölgeleri ve açık sahaların belirlenmesi ve ilanına ilişkin esaslarla petrol hakkı edinmek için yapılacak başvuru usulü, başvuru dilekçesine eklenecek belgelerin neler olduğu, petrol sahalarının komşuluğu, biçimi, sınır noktalarının işaretlenmesi, müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi, belge, devir ve takyitle ilgili işlemlere itirazlara, artırma yoluyla işletme ruhsatnamesi verilmesine ve petrol hakkı sahibinin yükümlülüklerine, vergilendirmeye, ithal edilen iktisadi kıymetlere, petrol satışından doğan gelir ve transferlere, ithalat ve ihracaata ilişkin işlemlerle Petrol Kanununun uygulanmasıyla ilgili diğer usul ve esaslar bu Tüzükte gösterilmiştir.
Deyimler
Madde 2- Bu Tüzükte geçen;
A) Tasfiyehane, ham petrolden petrol ürünleri imaline veya bunları işlemeye yarayan tesislerle bunların enerji santralleri, atelyeleri, depoları ve benzeri tesisleri,
B) Boru hattı, petrol kuyuları arasında petrolü toplamaya yarayan toplama borularıyla petrol sahası için gerekli yakıtın dağıtımına yarayan yakıt boruları dışında kalan ham petrol, petrol ürünü veya gaz hatları ve bunlarla ilgili tesisleri,
C) Vergilendirme dönemi, bir takvim yılını veya yapılan başvuru üzerine Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenen on iki aylık özel dönemi veya yeniden işe başlama veyahut işi bırakma hallerinde bir yıldan eksik olan faaliyet süresi,
D) Tükenme payı, petrol hakkı sahibinin sermaye hesabına alarak aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve ekonomik miktarda verimi olmayan kuyuların açılma giderleri toplamı,
E) Bakan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı,
F) Kanun, 6326 sayılı Petrol Kanunu,
G) Müsteşarlık, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı,
H) Genel Müdürlük, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü,
I) Genel Müdür, Petrol İşleri Genel Müdürü
anlamında kullanılmıştır.
Mülkiyet
Madde 3- Arama veya işletme sahasından üretilen petrolün, Genel Müdürlüğün aynen alınmasına karar verdiği Devlet hissesi dışında kalan kısmı, petrol hakkı sahibinin malı sayılır.
Genel yetkiler
Madde 4- Genel Müdür, gerektiğinde Bakanın uygun görüşünü de alarak;
A) Müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve belgeyle ilgili usul ve esasları saptar.
B) Kanuna ve Tüzüğe göre yapılması gereken tebliğ, ilan ve tescil işlerinden sorumludur, Kanunun ve Tüzüğün Resmi Gazete’de yayımlanmasını zorunlu saydığı işlemler dışında kalanlardan hangilerinin Resmi Gazete’de ilan edileceğini, hangilerinin diğer usullerle tebliğ edileceğini belirler. Kanunun ve Tüzüğün yapılmasını diğer idarelere ve makamlara bıraktığı işlerin süratle yürütülmesini bu makamlarla işbirliği yaparak sağlar.
C) Genel Müdürlüğün yetkisi dışında kalan ve petrol hakkı veya ameliyesiyle ilgili olan bir konuda ilgili mercilere yapılan başvuruların sonuçlandırılması, çabuklaştırılması ilgililer tarafından istendiğinde ilgili kuruluşlar nezdinde girişimde bulunabilir.
D) Başvuranların, petrol hakkı sahiplerinin verecekleri dilekçe, rapor, harita, numune, beyanname, form gibi evrak ve eklerinin biçimini ve içeriğini ayrıntılı olarak göstermek üzere düzenlemeler yapar.
E) Kanunda ve bu Tüzükte açık hüküm bulunmayan durumlarda, başvuranlara veya-petrol hakkı sahiplerine ulaştırmak istediği bütün istek, uyarı, duyuru ve kararlarını yazılı olarak ve Tebligat Kanunu hükümlerine göre bildirir. Yapacağı bu ihbarlar için Kanun ve Tüzükte özel bir süre gösterilmemişse konunun özelliğine uygun süreler belirleyerek ilgililerden bu sürelere uyulmasını isteyebilir.
İnceleme yetkisi
Madde 5- Genel Müdür, bizzat veya görevlendireceği teknik, idari veya Teftiş Kurulu personeli aracılığıyla petrol hakkı sahibinin, petrol hakkı ve ameliyeleriyle ilgili bütün işlemlerini incelemeye veya incelettirmeye, petrol ameliyeleriyle ilgili olaylara ilişkin belge ve kayıtları denetlemeye veya denetlettirmeye, ameliyelere ait kayıt, hesap, rapor veya diğer belgelerin suretini almaya, numuneler istemeye, muayene ve deney yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir.
Ameliyelerin, numune, belge, kayıt ve raporların denetimi çalışma saatleri içinde gerçekleştirilir. Petrol hakkı sahibi, denetim sırasında görevlilere her türlü kolaylığı göstermek zorundadır. İlgililerin istemi halinde denetim görevlileri yetki belgelerini gösterirler.
Bu yetkiler, gerektiğinde, Bakan tarafından da kullanılabilir.
Koruyucu önlemlere ilişkin yetkiler
Madde 6- Genel Müdür,
Petrol varlığının korunması, savurganlığın önlenmesi, petrol sahalarının iyi niyetle işletilmesi, iş yerinde bulunanların güvenliği ve çevre kirlenmesine ilişkin önlemleri yeterli görmezse, arttırılmasını ya da yeni önlemler alınmasını,
Kuyuların delme, bitirme, işletme ve geliştirme ameliyeleri sırasında sıvıların kuyudan yer yüzüne veya yer yüzünden kuyuya akmasına ve bir tabakadan diğerine geçmesine engel olacak her türlü önlemin alınmasını,
Kuyulardan gerekenden çok ham petrol üretilmesi ve üretimin kabul edilebilir bir düzeye indirilmesi konusundaki önlemleri yeterli görmezse bunların arttırılmasını ya da yeni önlemler alınmasını, petrol hakkı sahiplerinden isteyebilir.
Bu yetkiler, gerektiğinde, Bakan tarafından da kullanılabilir.
Bakanı temsil
Madde 7- Bakan kararlarına karşı Danıştay’da açılacak davalarda Bakanı tek başına veya Bakan tarafından görevlendirileceklerle birlikte Genel Müdürlük Hukuk Müşaviri temsil eder.
İKİNCİ KISIM
Petrol Sicili ve Petrol Bölgeleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Petrol Sicili ve Tescil
Petrol sicili
Madde 8- Petrol sicili bir esas defterle, bu deftere geçirilen kayıtlara dayanak olan plan, proje, başvuru ve işlem defteriyle müsaade defterinden oluşur.
Ayrıca, petrol hakkı sahipleri sicili, petrol hakları üzerine konulan takyitler sicili, düzeltmeler defteriyle günlük defter tutulur.
Esas defter
Madde 9- Esas defter, plan, proje ve evraka dayalı olarak tutulur ve arama ruhsatnameleri, işletme ruhsatnameleri ve belgelere ait üç bölümden oluşur.
Esas deftere;
A) Hak sahibinin kimliği,
B) Hakkın niteliği, kazanılma şekli, başlangıç tarihi,
C) Hakkın kapsadığı arazinin bulunduğu bölge, il, ilçe, yüzölçümü ve sınırları,
D) Hakkın süresi ve uzatmaları,
E) Hakkın sona erme tarihi, sürenin bitmesi, terk, fesih, hukuken düşme gibi sona erme nedenleri,
F) Hak üzerinde değişiklikler,
G) Hak üzerine konulacak diğer haklarla takyitler, bunların çeşidi, kimin lehine yapıldığı ve tarihleri,
H) Hakkın devri, kime devredildiği, tarihi,
İ) İşletmecinin, işletme kısmına şerh verilen ve ayrıca belge kısmına yazılan belge konusuna giren tesisleri,
J) Hakkı gösteren vesikada varsa özel koşullar,
K) Kullanma hakları,
yazılır.
Başvuru ve işlem defteri
Madde 10- Başvuru ve işlem defterine; arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi, belge ve bunlardan doğan petrol haklarının kazanılması için yapılan başvurunun niteliği, başvuru sahibinin kimliği, başvurunun gelen evrak defterindeki kayıt tarihi ve sayısı, başvurulara ilişkin işlemler, bu işlemlere yapılan itirazlar, itirazlar üzerine yapılan işlemler ve tarihleriyle Genel Müdürün gerekli göreceği diğer hususlar yazılır.
Müsaade defteri
Madde 11- Müsaade defterine, müsaadenin sayısı, bölgesi, başlangıç tarihi ve süresi, uzatma ve sona erme tarihleri, müsaade sahibi tüzel kişinin kimliği, merkezi, temsilcisinin isim ve adresi, özel kayıt ve koşullarla başvuru tarihi ve sayısı yazılır.
Petrol hakkı sahipleri sicil defteri
Madde 12- Petrol hakkı sahipleri sicil defterine, petrol hakkı sahibinin kimliği ve uyruğu, merkezinin adresi, Türkiye’deki temsilcisinin adı ve ikametgahı, Türkiye’deki tescil tarih ve sayısı yazılır.
Günlük defter
Madde 13- Günlük defter, başvuru kayıt defteri ve hak sıra numaraları defteri olmak üzere iki bölümden oluşur.
Başvuru kayıt defteri bölümüne, başvuranın unvanı, başvurunun konusu, gelen evrak defterindeki tarih ve sayısı, saha işareti ve yüzölçümü yazılır.
Hak sıra numaraları defteri bölümüne; başvuru ve işlem defteri sayfa numarası, hak sıra numarası, bölge ve saha işareti, başvurunun konusu, tarihi ve sahanın yüzölçümü yazılır.
Takyitler sicil defteri
Madde 14- Takyitler sicil defterine, takyit edilen petrol hakkının niteliği ve sahibi, takyidin niteliği ve süresi, kimin lehine ve hangi merciin emriyle konulduğu yazılır.
Düzeltmeler sicil defteri
Madde 15- Düzeltmeler sicil defterine, düzeltmenin hangi sicilde ve hangi sıra numarasındaki kayıtta yapıldığı, niteliği, nedeni ve yapıldığı tarih yazılır.
Petrol siciline kayıt usulü ve düzeltmeler
Madde 16- Petrol siciline yapılacak bütün kayıtlar, siyah çini mürekkebiyle ve matbaa harfleriyle özen gösterilerek yapılır. Kazıntı, silinti, çıkıntı yapılamaz.
Kayıt, petrol sicilinin bir kısmına yanlış olarak yazılmışsa ve görevli müdür yanlışlığı kayıt yapıldığı anda görürse veya yapılacak düzeltme hakkın nitelik ve kıymetini etkilemiyorsa düzeltmeleri kendiliğinden yapar.
Yanlışlık, ilgililerin veya üçüncü kişilerin kaydın yanlış olduğunu öğrenmelerinden sonra ortaya çıkmışsa, görevli müdür, ilgililere bilgi vererek düzeltme için yazılı onaylarını ister. Bütün ilgililer onaylarsa düzeltmeyi yapar. Birinin onaylamaması halinde görevli müdür, Genel Müdürden bu konu için komisyon oluşturulmasını ister, komisyonun kararına göre işlem yapılır.
Düzeltmeler, yanlış kayıtların okunacak biçimde kırmızı mürekkeple çizilmesi ve sayfanın aynı sütununa yeniden yazılması suretiyle yapılır. Kazıntı, silinti, satır arasına veya sayfa kenarına çıkıntılar yapmak ve not eklemek suretiyle düzeltme yapılamaz. Düzeltme, yazılı belgeye dayandığı takdirde, bu belge hakka ilişkin dosyada saklanır.
Kayıtlarda değişiklik ve silme
Madde 17- Sicil kayıtlarının silinmesi ve değiştirilmesi, Genel Müdürün onayıyla yapılır. Petrol hakları üzerine konulmuş süreli kısıtlamanın kaldırılması, sürenin bitiminde petrol sicilini tutmakla görevli müdürce yapılır. Bu silme ve değişikliğin dayanağı olan belge, hakka ilişkin dosyada saklanır.
Bir sicil kaydında değişiklik, kaydın üzeri okunacak biçimde kırmızı mürekkeple çizilmek ve sayfanın aynı bölümüne yeni durum yazılmak suretiyle yapılır. Değişikliğin tarihi ve dayanağı olan belgenin numarası da yazılır.
Bir kaydın silinmesi, üzeri kırmızı mürekkeple okunacak biçimde çizilmek, silinme tarihi ve dayanağı olan belgenin numarası gösterilmek, sayfanın aynı bölümüne kaydın silinme nedeni yazılmak ve petrol sicilini tutmakla görevli müdür tarafından imza edilmek suretiyle yapılır.
Petrol sicilinin geçerliliği
Madde 18- Petrol sicilindeki kayıtlar, aksi sabit oluncaya kadar geçerli sayılır.
Petrol sicilinin aleniyeti
Madde 19- Petrol sicil defterleri çalışma saatleri içinde herkesin incelemesine açıktır.
Petrol sicilini tutan müdürün görevleri
Madde 20- Petrol sicilini tutmakla görevli müdür, Genel Müdürden alacağı talimata göre aşağıdaki işleri görür:
A) Petrol sicilini tutar. Kayıtların eksiksiz tutulmasından ve doğruluğundan sorumludur.
B) Petrol hakkına ilişkin dilekçelere evrak şefliğince verilen kayıt tarihi ve sayısıyla defter numarasının günlük deftere işlenmesini sağlar.
C) Petrol hakkına ilişkin dosyalara hak sıra numarası verir ve bunları gereken yerlere yazar.
D) Kanunun 39 uncu maddesi gereğince şahısların tescilini yapar.
E) Tebligat yapılmasını, gerekiyorsa bunların Resmi Gazeteyle ilanını sağlar.
F) Genel Müdürün belirleyeceği diğer hususların kaydından tescilinden ve ilgilisine tebliğinden sorumludur.
G) Petrol sicilini tutmakla görevli müdürlüğe gelen petrol hakkıyla ilgili dilekçe ve eklerinin Tüzüğe uygunluğunu inceler.
H) Müsaade, arama ve işletme ruhsatnameleriyle belgeleri düzenler.
İ) Tüzüğün 21 inci maddesinde yazılı tapu tescil işlemlerinin, petrol hakkı sahiplerince yerine getirilmesini sağlar.
L) Petrol hakkı sahibi yabancı uyruklu şirketleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bildirir.
Tasfiyehane ve boru hatlarıyla ilgili tapu kaydı
Madde 21- Kanun’un 37 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, hak sahibi tarafından ilgili belgeler verilerek tasfiyehane ve boru hatlarının üzerine kuruldukları arazinin tapu sicil kayıtlarına, Genel Müdürlüğün izni bulunmadıkça bunların herhangi bir tasarrufa konu olamayacağı şerhi verdirilerek tescil ettirilir ve bu tescilin yapıldığını gösteren belge hak sahibince Genel Müdürlüğe verilir.
Hazineye ve şahıslara ait arazi üzerinde kullanma hakkı
Madde 22- Hazinenin mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazi üzerinde kullanma hakkı tesisi için, petrol hakkı sahibi, kullanmaya konu olacak sahanın kadastro haritası veya yeniden yapılacak haritasıyla Genel Müdürlüğe başvurur. Genel Müdürlük Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayını aldıktan sonra kullanma hakkını, arama ve işletme ruhsatnamesine veya belgeye yazar.
Şahısların mülkiyetinde olan arazi üzerinde kullanma hakkı tesisi için kullanmaya konu olacak sahanın kadastro haritası veya yeniden yaptırılacak haritası ve taşınmazın sahibiyle yapılacak anlaşmanın onaylı bir örneği Genel Müdürlüğe verilerek petrol siciline kaydı yapılır.
Belge ve ruhsatnamelere yazılması zorunlu hususlar
Madde 23- Süre uzatımları, sahaya ekleme yapılması ve sahanın terk edilmesi, devri, kısıtlamalar ve haklardaki değişikliklerle diğer hususlar, müsaade, arama ve işletme ruhsatnameleriyle belgeye yazılır.
Hak sıra numaraları
Madde 24- Müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve belge ve bunlardan doğan herhangi bir veya daha fazla petrol hakkının kazanılması için yapılan ve ilgili sicil defterine kaydolunan başvurulara bir hak sıra numarası verilir. Hak sıra numarası, hakkın çeşidini, hak sahibini ve evrakın sırasını gösterir. Genel Müdürlük sıra numaralarının aynen korunmasını sağlar ve kayıt biçimini belirler.
Kaynak dosyası
Madde 25- Başvuru sahibi başvuru evrakında bulunan bilgilere sonradan yapacağı bir başka girişim dolayısıyla atıfta bulunacaksa başvuru evrakının, arama sahası haritaları dışında, bir nüshasını daha vermesi gerekir. İlk dilekçeyle birlikte verilen bu nüshaya kaynak dosyası denir. Bu dosya Tüzüğün 29 uncu maddesindeki bütün bilgileri içerir.
Kaynak dosyalarında olan ve sonraki başvurularda atıf yapılan bütün bilgiler, başvuru sahibince yapılan değişiklikler gösterilerek sürekli işler durumda bulundurulur. Başvuru sahibi değişiklikleri, yapıldıkları tarihten başlayarak 30 gün içinde Genel Müdürlüğe bildirmek zorundadır. Değişiklikleri gösteren vesikalar, ilk şekillerinde olduğu gibi düzenlenir.
Başvuru sahibince 30 gün içinde bildirilmeyen değişikliklere atıf suretiyle yapılacak başvurularda, Kanunun 15 inci maddesine göre işlem yapılır.
Kaynak dosyasında olan ve sonraki başvurularda atıf yapılan bilgilerle ilgili olarak, başvuru sahibince dilekçede, “Bu başvuruyu yaptığımız tarihte, atıfta bulunduğumuz ve Tüzüğün 29 uncu maddesinde yazılı bütün bilgilerin…..tarihli kaynak dosyamızla işler durumda bulunduğunu beyan ederiz biçiminde açıklama yapılır
İKİNCİ BÖLÜM
Petrol Bölgeleri ve Açık Sahalar
Bölgeler ve açık sahalar
Madde 26- Kanunun 45 inci maddesine göre bölgelerin belirlenmesinde milli menfaat, milli güvenlik ve olanaklar ölçüsünde jeolojik yapılarla jeolojik ortak nitelikler dikkate alınır. Kanunun 64 üncü maddesi gereğince artırmaya çıkarılması veya milli güvenlik amacıyla Bakanlar Kurulunca kapatılmaları karar altına alınan sahalar dışında, Türkiye’nin her tarafı ameliyeye açık saha ilan edilebilir. Karasuları dışında denizlerde arama ve işletme ruhsatnameleri verilmesinde ruhsatların sayısı, kapsayacağı alan, süreleri ve yükümlülükler konusunda uygulanacak kuralları Bakanlar Kurulu belirler. Bakanlar Kurulunun açıkça belirlemediği konularda, Kanunun ve Tüzüğün karasularına ilişkin hükümleri uygulanır. Karasuları dışında verilen ruhsatlar mevcut petrol bölgelerinin dışı olarak kabul edilir.
Bir bölgenin oluşturulması, değiştirilmesi veya bölge ayrımının yeniden düzenlenmesi, bir bölgenin kısmen veya tamamen açılması veya açık bir sahanın sınırlarının değiştirilmesi, kısmen veya tamamen kapatılmasına ilişkin kararlar Resmi Gazete’de ilan edildikleri tarihte yürürlüğe girer. Bu kararlar kazanılmış hakları değiştirmez.
Resmi Gazeteyle ilan
Madde 27- Kanunun 38 inci maddesinde yazılanlar dışında aşağıdaki hususlar da Resmi Gazeteyle ilan edilir:
A) Bakan veya Genel Müdürün alenen yapılmasına gerek gördükleri inceleme ve soruşturmanın konusu, yapılacağı yer ve tarihi,
B) Arama ve işletme ruhsatnameleriyle belge, kullanma hakkı, arazinin kamulaştırılması, arama ve işletme sahalarına ekleme ve bu sahaların kısmen terkine ilişkin başvuruların nitelik ve tarihleri,
C) Arama ve işletme ruhsatnameleriyle belgelerin terki ve uzatma istekleri için yapılan başvuruların nitelik ve tarihleri,
D) Artırmaya çıkarılacak işletme sahalarına ve itirazlara ilişkin hususlar,
E) Genel Müdürce yayımlanması uygun görülen diğer hususlar.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Petrol Hakkı Edinmek İçin yapılacak Başvuru Usulü
BİRİNCİ BÖLÜM
Başvuru Dilekçeleri ve Eklenecek Belgeler
Evrak
Madde 28- Genel Müdürlüğe yapılan başvurulara ilişkin evrak belirlenmiş formlara uygun biçimde iki nüsha olarak verilir. Evrakta yabancı dilde yazılmış belgeler varsa bunların noterden onaylı Türkçe çevirileri de eklenir.
İlk başvuru dilekçesi
Madde 29- Kanunda öngörülen bir hakkın kazanılması için Genel Müdürlüğe dilekçeyle başvurulur. Dilekçede, başvuru konusu işin niteliği, Kanunun hangi maddesinin hangi fıkra ve bendine dayandığı belirtilir ve dilekçeler başvuru sahibince imzalanır.
Başvuru dilekçesine eklenecek kağıtlar aşağıda gösterilmiştir:
1- Yerli şirketlerin ticaret odasından veya ilgili ticaret sicil memurluğundan alacağı onaylı sicil örneği, yabancı şirketlerin uyruğu bulunduğu ülkenin yasalarına uygun olarak kurulduğunu ve halen faaliyetini sürdürdüğünü gösteren mensup olduğu devletin resmi makamlarından alınan ve bu makamın yetkili makam olduğu şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Türk konsolosluğunca onanmış vesika,
2- Şirketin merkezinin adresiyle Türkiye’deki tebligat adresini bildiren yazı,
3- Mümessili varsa başvuruyla birlikte, yoksa hakkın kazanılmasından sonraki 30 gün içinde verilecek, yabancı şirketin Türkiye’deki mümessilinin atanmasına ilişkin şirket kararıyla noterce onaylı vekaletnamenin eklendiği ve mümessilin adı ve soyadıyla ikametgahını bildiren yazı,
4- İstenen hakkın ilgili bulunduğu arazinin, bu Tüzüğe uygun biçimde düzenlenmiş haritasıyla tasvir ve tarifi (Harita elde edilinceye kadar amaca uygun ayrıntıları taşıyan haritadan kopya edilmiş ölçekli krokiler de verilebilir.),
5- Şirketin Türkiye’de faaliyetlerini yürütmeye ve şirket adına tasarrufa ve imzaya yetkili kılınanların ad ve soyadlarını, unvanlarını, imza örneklerini gösteren ve şirket adına yetkili kişi tarafından imzalanıp noterce onanan şirket kararı veya vekaletname,
6- Şirketin tesis ve tesciline ilişkin ana sözleşmesi veya şirketin mensup olduğu ülke hukukuna göre ana sözleşme niteliğinde bulunan tesis senedi yada tüzük (Bu vesikaların yetkili makamca onanması ve onama makamının yetkili bulunduğunun, şirketin tescil edildiği veya merkezinin bulunduğu ülkedeki Türk konsolosluğunca onanması gerekir.),
7- Şirket müdürüyle yönetim kurulu üyelerinin adı, soyadı ve iş adresleri,
8- Şirket sermayesinin tutarı, oluşumu (aksiyon, obligasyon ve bunların niteliği ve kota edildiği borsalar),
9- Şirketin hisse senetlerinin % 25 inden çoğuna ve karın önemli bir bölümüne sahip olanların hisse yüzdesi, şirketin idaresinde karar vermeye, kontrol etmeye ve şirket müdürlerini atamaya yetkili olanların yetkilerinin niteliğiyle bunların adı, soyadı ve ikametgahlarını gösteren vesika,
10- Şirketle Türkiye’de petrol ameliyatı yapan veya bunun için başvuran başka bir şirket arasında birbirlerinin sermayesinin % 90 veya daha çoğunda pay sahibi olma biçiminde bir ilişki varsa bu şirketin unvanı ve adresi,
11- Şirketin tasarruflarında doğrudan ya da dolaylı olarak etkili olabilecek biçimde mali ilgi veya yararları bulunan yabancı devletler veya yabancı devlet adına hareket eden şahıs varsa bunların unvan ve ilgilerinin nitelik ve derecesini gösterir vesika,
12- Şirketin son yıl bilançosu, yoksa nedeni açıklanarak önceki yıl bilançosu veya bu şirketin Türkiye’deki faaliyetinin mali sorumluluğunu üstlendiğini bildiren ve onun sermayesinin % 75 veya daha çoğuna sahip bulunan diğer bir şirketin bilançosu,
13- Mali işlemlerinin çoğunu yürüten banka veya bir mali kuruluştan alınmış şirketin mali gücünü gösteren vesika ve bu vesikayı veren kuruluşun unvan ve adresi,
14- Şirketin geçmişte yaptığı benzer işleri ve deneyimini gösteren ve başvurusu hakkında verilecek kararı etkileyebilecek nitelikte bilgileri içeren vesika,
15- Kanunun 9 uncu maddesinde öngörülen teminatın yatırıldığını gösteren yazı,
16- Harcın ödendiğine ilişkin makbuz,
17- Bu Tüzüğün 30 uncu maddesi gereğince verilmesi gereken bilgiler,
18- Şirket adına tasarruf ve imzaya yetkili bir kişinin, “Bu dilekçeyle tarafımızdan düzenlenen ekli vesikalardaki bilgilerin tam ve doğru olduğunu, bizi bağlayacağını, başvurumuz kabul edildiğinde Türkiye Cumhuriyeti kanun ve nizamlarına ve alacağımız hakkın kayıt ve koşullarına uyacağımızı beyan ederiz “biçiminde yazılı beyanı.
İlk başvuru dilekçelerinde bulunacak bilgi ve belgeler
Madde 30- Aşağıda yazılı hakların kazanılması için verilen dilekçelere bu Tüzüğün 29 uncu maddesi hükümlerine göre verilecek bilgilerden başka eklenmesi gereken bilgi ve belgeler şunlardır:
A) Müsaade için,
1. İstenen süre,
2. İlk yılda yapılması tasarlanan jeolojik istikşafın neler olduğu,
B) Arama ruhsatnamesi için,
1. Başvuranın müsaade sahibi olup olmadığı,
2. Başvuran aynı bölgede başka arama ruhsatnamesi almışsa veya almak için istekte bulunmuşsa, bunların Genel Müdürlükçe verilmiş hak sıra numaraları,
3. İlk yılda yapılması düşünülen aramaların niteliği, kapsamı ve en az giderlerinin yaklaşık miktarı,
C) Arama ruhsatnamesi sonucu olarak istenecek işletme ruhsatnamesi için,
1. Arama sahası üzerinde veya bu sahayı değerlendirmek için arama sahası dışında veyahut istenen işletme sahası üzerinde yapılmış istikşaf ve inkişaf ameliyelerinin niteliği, kapsamı, sonucu ve maliyeti,
2. İşletme ruhsatnamesi istenen sahada keşfedilmiş her petrollü arazinin o ana kadar belirlenen şekli, petrolün günlük yaklaşık üretim miktarı, üretilebilecek yaklaşık rezerv, üretimi sağlayan tabakanın ismi, jeolojik yaşı ve derinliği,
3. Aynı bölge içinde, gerek arama ruhsatnamesi sonucunda gerekse müzayede suretiyle elde edilmiş veya elde edilmesi için başvurulmuş bulunan diğer işletme ruhsatnamelerinin sahaları ve Genel Müdürlükçe verilmiş hak sıra numaraları,
4. İşletme sahasının geliştirilmesi ve üretimiyle ilgili program,
D) Boru hattı belgesi için,
1. Taşınması tasarlanan petrolün kaynağı, hacmi, niteliği ve taşınacağı yer,
2. Kullanılacak borunun çapı, bir metresinin ağırlığı, et kalınlığı, niteliği, emniyetle dayanabileceği en yüksek basınç,
3. Kullanılması tasarlanan en yüksek basınç,
4. Tasarlanan en yüksek basınçta günlük akış kapasitesiyle tasarlanan en yüksek günlük akım,
5. Ameliyenin ilk yılında elde edileceği tasarlanan en çok ve ortalama günlük akım,
6. Yapılacak pompa istasyonlarıyla diğer tesisatın açıklanması, teknik resimleri, yeri, donanımı ve bunların vaziyet planı,
7. Başlıca parçalarının öngörülen maliyeti,
8. Güzergahta birbirleriyle çakışan veya tasarlanan boru hattıyla aynı hizmete yönelik mevcut, belgesi alınmış veya belge için başvurulmuş diğer bir boru hattı varsa bunun isim ve güzergahı,
E) Diğer araçlarla yapılacak taşıma belgesi için,
1. Taşınması tasarlanan petrolün kaynağı, hacmi, özellik ve niteliği, ne amaçla taşınacağı,
2. Petrolün nereden nereye taşınacağı,
3. Kullanılacak taşıma araçları, kullanılacak teçhizat ve bunların birim fiyatları ve yaklaşık maliyetleri,
F) Tasfiyehane belgesi için,
1. Tasfiye edilecek petrolün kaynağı, hacmi ve niteliği,
2. Ürünlerin pazarlama biçimi,
3. Uygulanacak tasfiye aşamaları (proses) ve her aşamada kullanılacak ünitelerin tipleri, emniyetle dayanacakları en yüksek ısı ve basınç,
4. Uygulanacak ısı ve basınç,
5. Tesisatın vaziyet planı ve açıklanması,
6. Tasfiyede kullanılan ünitelerin ve tesisatın günlük yaklaşık kapasitesi,
7. Elektrik santralı, tanklar, yükleme araçları ve konutlar gibi yardımcı yapı ve tesislerin vaziyet planı ve açıklaması,
8. Her ünitenin yaklaşık maliyeti,
(5 ve 6 ncı bentlerde yazılı bilgiler, Genel Müdürlükçe belirlenecek süre içinde sonradan da verilebilir.),
G) Diğer belgeler için,
1. Kullanılacak araçlar,
2. Kullanılacak donanım ve yapılacak tesislerle bunların yaklaşık maliyeti,
3. Yapılacak ameliyenin açıklanması, güvenliği ve sağlamlığıyla ilgili diğer bilgiler,
H) Kullanma hakkı için,
1. Hangi amaca yarayacağı,
2. Hangi arama, işletme ruhsatnamesiyle, belgeyle veya başvuru konusu bir ruhsatname veya belgeyle ilgili olduğu,
İ) Kullanma hakkına konu olacak arazinin kamulaştırılması için,
1. Kamulaştırmanın amacı,
2. Kamulaştırılması istenilen taşınmazların her birinin sınırları, haritası ve kimlere ait olduğu,
3. Anlaşma yoluyla elde edilmesi için yapılan girişimler ve bunların sonuçsuz kalma nedenleri,
4. Kamulaştırılacak taşınmazla ilgili arama, işletme ruhsatnamesi ve belgenin hak sıra numarası,
J) Yabancı personel çalıştırılması için,
1. Çalıştırılacak personelin sayısı ve görevlerinin niteliği,
2. Yabancı personel çalıştırılmasının nedeni
bildirilir.
Arama, işletme ruhsatı ve belge almak için yapılan başvurularda, çevre kirliliğiyle ilgili mevzuata uygun önlemler ayrıca belirtilir.
İlk başvurudan sonraki başvurular
Madde 31- Aynı şahsın ilk başvurusunu izleyen dilekçelerine eklenecek hususlar aşağıda gösterilmiştir:
A) Hak sıra numarası,
B) Başvurunun konusu,
C) Başvuranın unvanı ve Türkiye’deki adresi,
D) Başvurunun Kanunun hangi maddesinin hangi fıkra ve bendine dayandığı,
E) Başvurunun ilgili bulunduğu önceki başvuru veya evrakın tarih ve sayısı,
F) Başvurunun ilgili bulunduğu arazinin Tüzüğe uygun biçimde tasvir ve tanımıyla haritası,
G) Tüzüğün 32 nci maddesi gereğince verilecek bilgiler,
H) Harcın ödendiğine ilişkin makbuz,
İ) Başvuran şirket adına tasarruf ve imzaya yetkili bir kişinin “Bu dilekçeyle tarafımızdan düzenlenen ekli vesikalardaki bilgilerin tam ve doğru olduğunu, bizi bağlayacağını başvuru kabul edildiğinde Türkiye Cumhuriyeti kanun ve nizamlarına ve alacağımız hakkın kayıt ve koşullarına uyacağımızı beyan ederiz.” biçiminde yazılı beyanı.
İlk başvurudan sonraki başvurularda aranacak özel koşullar:
Madde 32- İlk başvurudan sonraki başvurularda, Tüzüğün 31 inci maddesi gereğince verilecek bilgilerden başka aşağıdaki bilgiler verilir:
A) Bakanın özel izniyle petrol ameliyatı yapılacak yerler için,
1. Ameliyenin nedeni,
2. Yapılacak ameliyenin niteliği,
B) Kanunun 33 üncü maddesi gereğince müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi veya belgenin yapılmasını emrettiği petrol ameliyatının yasal süresinin uzatılması için,
1. Ameliyenin niteliği,
2. Ameliyenin hangi tarihte başlayacağı,
C) Kanunun 35 ve 36 ncı maddeleri gereğince arama veya işletme ruhsatnamesi veya belgenin veya bunlardan doğan petrol haklarının tamamen veya kısmen devri ve kısıtlanması işlemlerinin kabul ve tescili için, devredilecek ve kısıtlanacak her hakka ilişkin olarak devreden ve devralanın ayrı ayrı verecekleri talepnamelerde,
1. Devir ve kısıtlanması istenen petrol hakkına, Genel Müdürlükçe verilen hak sıra numarası,
2. Hakkın ve talebin niteliği,
3. Yapılacak işlemle ilgili ayrıntılı bilgi,
4. Devreden ve devralanla ilgili bilgilerin bulunduğu, Tüzüğün 29 uncu maddesinde yazılı dosyayla kaynak dosyasının isim, sayı ve işareti,
5. Talebin, ameliyenin daha çabuk veya daha verimli yürütülmesi veyahut yeterli veya ek kaynak sağlanması amaçlarından hangisi için yapıldığı,
D) Tasfiyehane ve boru hattının petrol ve tapu siciline yazılması için, Genel Müdürlüğün izni bulunmadıkça tasfiye ve boru hatlarının bulunduğu arazinin herhangi bir tasarrufa konu olamayacağı yolundaki tapu şerhine ilişkin belgeler,
E) Müsaade süresinin uzatılması için,
1. İstenen uzatma süresi,
2. Uzatmayı gerektiren nedenler,
3. Verilecek sürede yapılacak jeolojik istikşafın niteliği,
F) Keşiften önce arama ruhsatnamesi süresinin uzatılması için,
1. İstenen uzatma süresi,
2. Uzatmayı gerektiren nedenler,
3. Aynı bölgedeki arama sahalarında petrol hakkı sahibinin yaptığı arama faaliyetlerinin açıklanması,
G) Keşiften sonra arama ruhsatnamesi süresinin uzatılması için,
1. Varsa keşifle ilgili ek bilgiler,
2. Petrollü arazinin belirlenmesi için istenen süre,
H) Arama sondajına başlama süresinin uzatılması için,
1. İstenen süre,
2. Uzatmayı gerektiren nedenler,
3. Yapılacak ameliyenin programı,
İ) Kanunun 65 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince işletme ruhsatname süresinin uzatılması için, süre bitiminden bir yıl önce,
1. İstenen uzatma süresi,
2. Uzatmayı gerektiren nedenler,
J) İşletme sahalarının birleştirilmesi için,
1. Birleştirilecek işletme sahaları veya kısımları, hak sahiplerinin isimleri ve hak sıra numaraları,
2. Birleştirilmiş sahanın kimin tarafından işletileceğini, üretilen petrolün ortak bir depoya konulup konulmayacağını, konulacaksa ne oranda konulacağını, hak sahibi şirketlerin her birinin ameliyenin maliyetine ne oranda katılacağını ve üretilen petrolden veya bunun gelirinden ne kadar yararlanacağını gösteren ayrıntılı birleştirme programı,
3. Ameliyeleri birleştirmenin savurganlığı nasıl ve ne dereceye kadar önleyebileceği, üretimi ve verimi nasıl artıracağı veya üretim maliyetini nasıl düşürebileceği,
K) Başkasının boru hattıyla petrol taşımak için,
1. Yararlanılacak boru hattının kime ait olduğu,
2. Petrolün taşınması için teslim edileceği yerle gönderileceği yer,
3. Gönderilecek petrolün günlük miktarıyla toplam miktarı,
4. Petrolün tahlil raporu ve spesifik gravitesi,
5. Varsa uygulanabilir taşıma tarifesi,
6. Tarifenin çok yüksek bulunması halinde yeniden gözden geçirilmesi isteminin gerekçesi,
L) Sona eren kullanma hakkının ilişkin bulunduğu arazideki sabit tesisler ve binaların Genel Müdürlükçe satın alınabilmesi için,
1. Satılacak malların tanımı ve niteliği,
2. Petrol hakkı sahiplerinin defterlerine göre tesisat ve mal bedellerinin amorti edilen bölümü,
3. Genel Müdürlükçe belirlenen fiyattan daha yüksek bir fiyat istenmesi halinde bunun nedeni,
M) Tasfiyehane ve boru hatlarına eklenti yapılması için,
1. Tasfiyehaneye eklenecek ünitenin niteliği, yaklaşık kapasitesi ve sağlayacağı yarar,
2. Boru hattının başlangıç ve bitim noktalarıyla ek ünitenin kapasitesi, amacı ve sağlayacağı yarar.
N) Taşıma tarifesinin belirlenmesi için,
1. Taşımanın yapılacağı araç,
2. Taşıma ücreti,
3. Şirketin unvanı, tarifenin yürürlüğe gireceği tarih, kullanılan simge ve işaretler, petrolün niteliği, fiziki özellikleri, taşınacak en az miktar, günde taşınacak en çok miktar, teslim
ve varış yerleri, ödeme koşulları, tarafların yükümlülükleri, fire payı ve diğer koşulları bildiren ve Kanunun 84 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına göre hazırlanan tarife taslağı,
O) Bakanlar Kurulunca teminat karşılığında Kanunun 55 ve 58 inci maddelerine dayanılarak süre uzatılması istemlerinde, ruhsatname süresi için, sürenin bitiminden en az altı ay, sondaj mükellefiyeti süresinin başlama tarihinden en az iki ay önce Genel Müdürlüğe yapılacak yazılı başvurularda sürenin uzatılmasını gerektiren nedenler (Süre uzatımı isteminin uygun görülmesi halinde gereken miktardaki teminatın, tebliğinden sonraki 15 gün içerisinde yatırılması zorunludur.).
Arazinin tasvir ve tarifinin şekli
Madde 33- Müsaade almak için yapılacak başvurularda, müsaade istenen saha, bu sahanın kapsadığı bölgeler veya bunların açık bölümleri belirtilerek tarif edilir.
Kanunun 7 nci maddesi gereğince Bakanın özel izniyle üzerinde petrol ameliyatı yapılacak arazinin sınırları uygun ölçekli harita üzerinde belirtilir ve yapılacak ameliyenin niteliği gösterilir. Devlet sınırlarına olan 5 kilometrelik uzaklık ve Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yazılı yerlere olan60 metrelik uzaklık yatay olarak ölçülür.
Boru hattı döşemek için yapılacak başvurularda, hattın başlangıç, bitiş ve dirsek noktalarının koordinatları, kuzeye göre yönleri ve yatay uzaklıkları belirtilerek nirengiye bağlanır. Dirsek noktaları arasındaki yatay açı belirtilerek güzergahı, ekseninden itibaren iki yanda istenen genişlik ve pompa istasyonlarıyla tankların ve yükleme istasyonlarının yerleştirileceği alanlar uygun ölçekli haritalar üzerinde işaretlenir, anlatılır ve tanımlanır.
Yukarıdaki fıkralar dışında kalan, arama ve işletme ruhsatnamelerine, kullanma haklarına, Kanunun 89 ve 90 ıncı maddeleri gereğince arama ve işletme sahalarında yapılacak terk ve ilavelere, Kanunun 87 nci maddesi gereğince yapılacak kamulaştırma, müzayede yoluyla işletme hakkı alınması önerilerine,
İşletme ruhsatnamelerinin birleştirilmesine ilişkin başvurularda arazi, il ve ilçe bildirilmek ve kolaylıkla tanınmasına yarayacak ayrıntılı sınırlar gösterilmek, ruhsatın köşe noktalarının koordinatları belirtilmek suretiyle anlatılır ve tanımlanır.
Röper noktalarına bağlantı
Madde 34- A) Arama ve işletme sahaları veya birleştirilmiş petrollü arazinin tercihen karşılıklı iki veya daha çok köşeleri,
B) Müsaade dışındaki diğer haklara konu olan arazinin en az bir köşesi,
C) Boru hattı ekseni üzerinde aralarındaki uzaklık 20 kilometreyi geçmeyen ölçü istasyonları,
Kuzeye göre yönleri ve uzaklıkları bildirilerek bir nirengiye bağlanır. 20 kilometre uzaklık içinde koordinatları bilinen nirengi yoksa sabit ve belirli bir röper noktası bağlantıya esas alınır.
Yüzölçümü birimi
Madde 35- Müsaadeye ilişkin olanlar dışındaki bütün saha ve arazi parçalarının yüzölçümü hektar olarak bildirilir.
Haritaların niteliği ve ölçeği
Madde 36- A) Müsaade istemine sahanın krokisi eklenir. Krokide saha sınırları kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde belirlenir. Bakanın özel izniyle Kanunun 7 nci maddesi kapsamındaki yerlerde yapılacak istikşaflar için ülkenin kara ve deniz hudutları saha sınırları olarak alınabilir.
B) Müsaade talebi dışında Bakanın özel izninin alınması için yapılacak başvurulara, arazinin kolaylıkla tanınmasına yarayacak yeterlilikte ve ölçüde bir kroki eklenir.
C) 1. Arama ve işletme sahaları sınır çizgilerinden her birinin uzunluğu yazılmak ve Tüzüğün 33 üncü maddesinde bildirilen köşeler röperlere bağlı olarak gösterilmek suretiyle arama ve işletme sınırları derece veya grad başlarından çizilerek 1:25.000 ölçekli topoğrafik haritaya işlenir. Arama ve işletme sınır çizgileri bunun dışında çizilecekse en küçük beş saniyelik uzunluktan çizilir. Müşterek kenarlar olduğu gibi alınır.
2. Birden çok arama ruhsatnamesi almak amacıyla bir şahıs tarafından aynı zamanda veya sonradan yapılacak başvurularda, sahalar aynı paftalar üzerine düşüyorsa, bütün arama sahaları için bir harita verilir.
3. Arama başvurularında, 1:25.000 ölçekli haritalar kullanılır. Başvuranı narama ruhsatı istediği kısmın haritası kendi arşivinde yoksa, bu maddenin G bendine göre işlem yapılır.
4. Denizde yapılacak arama ve işletmeler için ruhsat alınması başvurularında, 1:250.000 ölçekli haritalar kullanılır. Sınır çizgilerinin uzunluğu ile karşılıklı iki köşenin coğrafi değerleri paftalara işlenir, tasvir ve tarifte bu değerler belirtilir.
D) Boru hattı tesisi istemine,
1- 1:250.000 ölçekli güzergah planıyla aynı ölçekte boyuna kesit,
2- Pompa istasyonları, tank tesisleri ve diğer tesislerin yerlerini gösteren uygun ölçekli ayrı planlar,
3- Demiryolları, karayolları, nehirler ve kanallarla boru hattının kavşak ve geçitlerine, uygun ölçekli plan ve kesitler
eklenir.
E) Tasfiyehane ve diğer belge sahalarıyla diğer haklara ilişkin veya bunlarla ilgili başvurulara 1:2000 ile 1:10.000 arasındaki ölçeklerde yapılacak planlar ve arazinin tasvir ve tarifiyle ilgili bilgiler eklenir.
F) Arama ve işletme sahalarından terk ve bu sahalara ilave edilecek arazi parçalarıyla oluşacak yeni sahalar için yapılacak başvurularda kullanılacak haritaların niteliği ve ölçeğiyle sınır çizgilerinin gösterilmesinde, yukarıdaki C fıkrası hükmüyle Tüzüğün 38 ve 40 ıncı maddeleri uygulanır. Kısmen terk ve ilavelerde en boy oranı aranmaz. Ancak, ilaveden sonraki son durum ve terkten sonra belli sürede yeni ilave yapılmayacaksa, terkten sonraki son durum hakkında Tüzüğün 40 ıncı maddesine göre işlem yapılır.
G) Petrol hakkı sahibi olmayan şirketlerin yapacakları başvurulara eklenecek 1:250.000 ölçekli haritalar yerine, Genel Müdürlüğün teknik arşivindeki 1:250.000 ölçekli haritalardan yararlanılarak çizilen 1:250.000 ölçekli krokiler eklenebilir. Ancak, petrol hakkı sahibi olduktan sonra ve 1:25.000 ölçekli haritalar kendisine verildikten sonra 30 gün içinde tasvir ve tarifler 1:25.000 ölçekli haritalara geçirilerek Genel Müdürlüğe verilir.
Krokilerin ölçeği
Madde 37- Tüzüğün 36 ncı maddesi gereğince verilecek krokiler 1:250.000ölçekli, diğer krokiler uygun ölçekli olarak Genel Müdürlüğe verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Sahaların Komşuluğu, Biçimi ve Sınır Noktalarının İşaretlenmesi
Sınırlar
Madde 38- Arama veya işletme sahaları, kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde doğru çizgilerle çevrilir. Ülkenin kara ve deniz sınırlarıyla nehir veya göl gibi doğal sınırlar, Kanunun 7 nci maddesindeki sınırlamalar göz önünde tutularak kuzey-güney ve doğu-batı yönlerindeki sonsuz küçük doğru çizgilerden oluşmuş varsayılan saha sınırlarıyla belirlenir.
Bir arama sahasından doğan işletme sahası şeklinin arama sahasının şekline uygunluğu aranmaz.
Diğer sahalarla komşuluk
Madde 39- Aynı petrol hakkı sahibine veya başkalarına ait olan arama işletme veya belge sahalarının birbirine bitişik olmaları zorunlu değildir.
Sahaların bütünlüğü
Madde 40- Arama ve işletme sahaları amaca uygun büyüklükte ve toplu olacak ve boyu eninin arama sahasında yedi, işletme sahasında on katından çok olmayacaktır.
Sahaların boyu, en uzak iki köşesi arasındaki doğru çizgidir; eni ruhsatname sahasının yüzölçümünün boyuna bölünmesinden elde edilen sayıdır.
Birden çok petrollü araziyi kapsayan sahalar
Madde 41- Arayıcı, bir arama sahasında birden çok petrollü arazi keşfetmişse, bunlardan birkaçını seçerek bir işletme sahası oluşturur.
Bu işletme sahası, Tüzüğün 40 ıncı maddesi hükmüne tabi değildir. Ancak seçilen her petrollü arazi 40 ıncı madde hükmüne tabi olup bunların toplam yüzölçümleri arama sahasının yarısını aşamaz.
Sınır noktası işaretleri
Madde 42- İşletme sahasının sınır işaret noktaları, kenarı 10 santimetre olan kare veya yarı çapı 10 santimetre olan daire kesitli dikey taş, beton veya ahşap direk ya da madeni borularla belli edilir. Bunların bir metrelik bölümü toprak üstünde kalacak biçimde sağlam temeller üzerine yerleştirilir, beyaza boyanır, üzerlerine veya bunlara sıkı şekilde bağlanmış levhalara hak sıra numaraları siyah renkte yazılır.
İşaret noktaları, 7,5 kilometreyi aşmayan aralıklarla sınır çizgileri üzerine, sınır köşelerine, Devlet yollarının sınır çizgilerini kestiği yerlere ve diğer komşu saha sınırının birleştiği nokta üzerine dikilir.
İşaret noktaları, arazi yüzeyinin kullanılmasına engel olmayacak ve az yer kaplayacak biçimde yerleştirilir.
Petrol hakkı sahibi, sahanın işaretlenmesinden sonraki 30 gün içinde bu işaret noktalarının yerlerini, aralıklarını, niteliklerini ve civardaki doğal veya yapay röper noktalarına olan durumunu belirleyen haritayı Genel Müdürlüğe verir.
İşletme sahasının değişmesi halinde de yukarıdaki hükümler uygulanır.
Kuyuların işaretlenmesi
Madde 43- Açılmakta olan veya üretim yapılan her kuyu başına bir işaret konularak üzerine ruhsatnamenin sıra numarası, hak sahibinin adı ve kuyunun ismi ya da numarası yazılır. Bu işaret kuyu terkedilinceye kadar korunur.
Bir kuyu terkedilirken, kuyunun ağzı, sınır noktaları için kullanılan bir işaret noktasıyla belli edilir. İşaret noktasının üzerine siyah boyayla birinci fıkradaki bilgilere ek olarak terk tarihi yazılır. Arazi sahibi böyle bir işaret noktasının bulunmasını istemezse, kuyu ağzı tarla sürme derinliğinden daha altta kalacak biçimde, 50 santimetre boyunda bir işaret kazığı çakılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Müsaade, Arama Ruhsatnamesi, Belge, Devir
Takyit İşlemleri ve İtirazlar
Müsaade süresinin uzatılması
Madde 44- Müsaade süresi, bitiminden en az 30 gün önce yazılı istek üzerine, Genel Müdürlükçe uygun görülecek bir süre için uzatılabilir.
Arama başvuruları
Madde 45- Bir arama sahasında, arama hakkı kesin olarak sona ermedikçe bu sahaya veya bir bölümüne yapılan başvurular geçerli sayılmaz ve başvuru evrakı geri verilir.
Arama ruhsatnamesi almak için yapılan bütün başvurular dört iş günü gizli tutulur, dört iş gününden sonra ilan edilir. Bu süre içinde aynı sahaya veya bu sahanın herhangi bir bölümüne birden çok başvuru yapılmışsa, bunlar Kanunun 4 üncü ve 51 inci maddelerine göre sonuçlandırılır. Ancak, 51 inci madde hükmünden faydalanılabilmesi için, müsaade sahibinin, iyi niyetle araştırma yaptığını belgeleriyle kanıtlaması gerekir.
Dört iş gününden sonra aynı sahaya veya bir bölümüne yapılan arama ruhsatnamesi başvuruları değerlendirilmez ve bir yazıyla geri verilir.
Kanunun 55 inci maddesinin 4 üncü ve 5 inci fıkraları dışındaki süre uzatmalarıyla birlikte bir arama ruhsatnamesinin süresi sekiz yılı geçemez.
Bir bölgede aynı yıl içinde verilmiş arama sahalarından birinde keşif yapan arayıcı, keşfi izleyen bir yıl içinde bu sahalardan birinde daha ve keşiften sonraki 3 yıl içinde sahaların geri kalanlarında arama sondajlarına başlamak zorundadır.
Belge alma zorunluluğu
Madde 46- Tasfiye ve taşıma ameliyeleri belge alınmadan yapılamaz.
Boru hattı tarifesinin verilmesi
Madde 47- A) Boru hattıyla veya diğer araçlarla kendisine, başka şahıslara veya hem kendisine hem başka şahıslara ait petrolün taşınmasını üstlenen taşıyıcı, taşımaya başlamadan önce, Tüzüğün 32 nci maddesinin (N) fıkrasına uygun biçimde düzenlendiği tarifenin onanması için Genel Müdürlüğe başvurur.
B) Genel Müdürlük bu tarifenin bir örneğini petrollerinin taşınmasını isteyebilecek şahıslara gönderebilir ve bunları Genel Müdürlükte iş saatleri içerisinde incelemeye açık bulundurur.
C) Başlangıç ve bitiş noktalarındaki işlemlere ilişkin tarife, taşımanın diğer aşamalarına ilişkin tarifeden ayrı olabilir.
D) Genel Müdürlük onanmak üzere verilen tarifeyi aldığı tarihten itibaren en çok 60 gün içinde kabul veya reddeder. Onamanın daha kısa sürede yapılması yolundaki taşıyıcı isteklerini de göz önünde bulundurur.
E) Bir tarifenin değiştirilmesi veya belli bir dönemden başlayarak tarife ücretlerinin artırılması istenirse, Genel Müdürlük önerilen yeni hükümleri ve ücret değişikliklerini dönem başını kapsayacak biçimde geriden geçerli olarak uygular.
Taşımaya başlama
Madde 48- Genel Müdürlük tarifeyi onamadan önce, taşımaya izin verebileceği gibi, tarifede anılmayan bir başka şahsın petrolünün taşınmasına da emiverebilir. Onamaya kadar önerilen tarife uygulanır.
Taşıyıcı, Genel Müdürlüğe tarifeyi verir vermez kendi petrolünü taşımaya başlayabilir.
Ruhsatnamelerin ve belgelerin devri
Madde 49- A) Arama ruhsatnameleri, işletme ruhsatnameleri ve belgeler, Kanunun 36 ncı maddesi gereğince taşınmazlar üzerinde yapılabilecek sözleşmelere ve petrol haklarının kullanılmasını gerektiren hakların tesisine konu olabilir ve hisselere bölünebilir. Arama ruhsatnamesinden doğan istihsal hakkı, işletme ruhsatnamesinden doğan arama hakkı, bu hakların arama ve işletme sahasının herhangi bir parçasıyla ilgili bulunanlar, belge konusu olabilecek ameliyelerden herhangi birini yapma hakkı, bunlarla ilgili olmak kaydıyla petrol satın alma ve satma hakları da, doğrudan doğruya tüketiciye perakende olarak satma dışında, aynı tasarruflara konu olabilir ve hisselere bölünebilir.
B) (A) fıkrasında sayılan petrol haklarına birden çok tüzel kişi sahipse veyahut bu petrol haklarından birinin kullanılmasını gerektiren bir hakkın ayrı bir sahibi varsa, bunlardan birinin, Kanunun 9, 10, 56, 57, 58, 59, 66, 67, 68, 69, 77, 78, 79, 85 inci maddelerine ve aşağıdaki (D) fıkrası hükümlerine aykırı davranışı halinde, aykırılığın Kanundan doğan sonuç ve yaptırımları yukarıda anılan hakların sahiplerine aralarındaki anlaşmalara ve uymakta kusurlu olup olmadıklarına bakılmaksızın uygulanır.
Yukarıdaki fıkra dışında, Kanundan ve Tüzükten doğan borç ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden doğacak sonuç ve yaptırımlar, petrol hakkı sahiplerine hisseleri ve petrol hakları üzerinde hak sahibi olanlara bu haklarının kapsamı oranında yansır.
C) Bir bölgede bir şahsın sahip olabileceği ruhsatnamelerin sayısı ve sahaların hektar olarak yüzölçümü Kanunun 53/3, 61/3, 74,75 ve 90 ıncı maddelerinin öngördüğü tahditler, ilgili şahsın doğrudan doğruya veya dolayısıyla sahip olduğu petrol haklarındaki safi hisseleri toplanarak hesaplanır.
Böylece bulunan ruhsatname sayısı ve hektar olarak yüzölçümü, Kanunda yazılı sınırlar içinde kalıyorsa, herhangi bir satış, devir, hisse ve hak tesisi veya takyidin kabul ve tesciline engel olmaz. Ancak, bu durum tek başına sahip olunan ruhsatlardaki sondaj yapma yükümlülüğünü ve hissedarlıkla bir bölgede ‘den (Türkiye Petrolleri 12 den) çok arama sahasıyla ilgilenilmiş bulunulması halinde her 8 saha için bir arama sondajı yapma ve arta kalan sahalar için de ayrıca bir arama sondajı yapma yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
D) Arama ruhsatnamesine, işletme ruhsatnamesine, belgeye aynı ruhsatname veya belgeden doğan petrol haklarından birine, bu haklar üzerinde tesis edilen bir hakka, birden çok şahsın sahip olabilmesi için bunların aynı şahsı mümessil göstermeleri ve bu mümessile vermiş oldukları yetkileri belirleyen vekaletnameyi tevdi etmeleri gerekir. Bu durum sonradan herhangi bir nedenden dolayı bozulursa, Genel Müdürlük, ruhsatname veya belgeden doğan petrol haklarının sahipleri ve hissedarları veya petrol hakları üzerindeki hakka sahip olanlar hakkında (B) fıkrası hükmünü uygular.
Mümessil olarak atanan tek şahıs, Kanun ve Tüzüğe uygun olarak ve temsil edilenlerin oybirliğiyle ve Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirilmek suretiyle değiştirilebilir.
Mümessile, Genel Müdürlük ve idare mercileri, Türkiye’deki diğer petrol hakkı ve arazi sahipleri tarafından Kanunun 40 ıncı maddesi ve Tüzük hükümlerine uygun olarak yapılan tebligat, petrol hakkı sahiplerine ve diğer temsil edilenlere yapılmış sayılır.
E) Arama ve işletme ruhsatnameleriyle belgelerin ve bunlar üzerindeki hak ve takyitlerin ve bunların hisselerinin devredilebilmeleri satış, ipotek ve benzerlerinin taşınmazlar üzerinde yapılabilecek sözleşmelere konu olabilmeleri için, bu hususun önceden Genel Müdürlükçe kabul ve tescil edilmesi gerekir. Haciz ve ihtiyati tedbirler bu hükmün dışındadır.
F) Kanunun 70, 71 ve 73 üncü maddeleri gereğince ameliyelerini birleştiren petrol hakkı sahipleri, bu hükümlere göre mali ve diğer yükümlülüklerden tek başlarına sorumlu olurlar.
Genel Müdürlüğün takdiri
Madde 50- Genel Müdürlük, petrol hakkının gerektirdiği sorumluluk ve yükümlülükleri yerine getirmede, Kanunun 4 üncü maddesi hükümlerini göz önünde tutarak mali ve teknik güç, yetenek ve iyi niyetine kanaat getirmediği şahıslar adına yapılmak istenilen bir hakkın devrine veya takyidine ilişkin işlemlerin yapılması istemini reddedebilir.
İtirazın usulü
Madde 51- Genel Müdürlüğün Kanunun uygulanmasıyla ilgili olan ve başvuranın veya petrol hakkı sahibinin istemini veyahut müsaade arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve belgeden doğan haklarını etkileyen kararlarına karşı, başvuran veya petrol hakkı sahibi, kararın tebliği tarihinden başlayarak 20 gün içinde Bakana itiraz edebilir.
Bu itirazda,
A) İtiraz edenin kimliği ve olayla ilgisi,
B) İtirazın ilgili bulunduğu başvuru veya hakkın niteliği ve Genel Müdürlükçe verilmiş hak sıra numarası,
C) itiraza konu kararın özet olarak açıklanması,
D) İtiraz konusu kararın itiraz sahibini nasıl ve ne derecede zarara sokacağı,
E) İtiraza sebep olan kararın düzeltilmesini veya bozulmasını gerektiren maddi ve hukuki nedenler
bildirilir.
Yukarıda yazılı, bilgileri içermeyen itiraz geçerli sayılmaz. Ancak, hata ve noksanların düzeltilmesine ve tamamlanmasına izin verilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Artırma Yoluyla İşletme Ruhsatnamesi Verilmesi
İlan
Madde 52- Bir işletme sahasının artırmaya çıkarıldığı, tekliflerin kabul edileceği son günden en az 90 gün önce Genel Müdürlükçe Resmi Gazete’de, Ankara ve İstanbul’da yayımlanan günlük birer gazetede ve gerekli görülmesi halinde yurt dışında bir gazetede ilan edilir.
İlanda bulunacak bilgiler
Madde 53- İlanda, teklif mektubunun verilebileceği son gün, saat, yer, teminat oranı, sahaya verilen işaret, sahanın tarif ve tasviri, haritası, jeolojik ve diğer bilgilerle şartnamenin Genel Müdürlükte görülebileceği ve bunların kopyalarının çıkarılabileceği, postadaki gecikme ve kayıplardan Genel Müdürlüğün sorumlu olmayacağı, artırma kurulunun ihaleyi yapıp yapmamakta serbest olacağına ilişkin bilgiler bulunur.
Teklif mektubu
Madde 54- Artırma kapalı zarf usulüyle yapılır. Teklif mektubu zarf içine konur, zarf mühürlenir, üzerine teklif verenin adı ve adresi yazılır.
Teklif mektubuna, işletme sahasına Genel Müdürlükçe verilen işaret, şartnamenin kabul edildiğini bildiren bir beyan, Devlete tanınabilecek yarar yazılır ve Tüzüğün 29 uncu maddesinin 2, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 18 inci fıkralarıyla, gerektiğinde 31 inci maddesindeki bilgiler verilerek şartnamede belirtilen teminat makbuzu eklenir. Teklif mektupları Genel Müdürlüğe elden verilebileceği gibi ikinci bir zarfa konulduktan sonra iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir.
İkinci teklif
Madde 55- Teklif sahibi, teklif mektuplarının verilebileceği son saate kadar önceki teklifinden daha uygun bir teklif verebilir. Ancak, önceki teminatı ikinci teklife göre alınması gereken teminat miktarına tamamlar.
Teklif verme süresinin bitiminden sonra yapılacak işlemler
Madde 56- Geliş sıralarına göre numaralandırılan teklif mektupları makbuz karşılığında artırma kurulu başkanına verilir. İlan edilen süreden sonra gelen teklifler bir tutanakla belirlenir.
Teklif mektuplarının açılması
Madde 57- Teklif mektuplarının açılması için belirlenen gün ve saatte, zarflar açılmadan önce, geliş tutanakları okunarak artırma kurulu üyelerince imza edilir ve zarflar numara sırasıyla açılarak içeriği incelenir.
Teklif mektupları açıldıktan sonra yapılacak işlemler
Madde 58- Artırma kurulu, teklifin mevzuata uygunluğunu, isteklinin önceki çalışmalarında mevzuata uyup uymadığını, deneyimini, mali gücünü, başvuru sırasını, sağlanacak ekonomik yararı göz önünde tutarak, teklifleri değerlendirir.
Sonuçları tutanağa yazar, tekliflerle birlikte Genel Müdüre verir. Genel Müdür, gerekli incelemeyi yaptıktan sonra kararını Bakana bildirir. Genel Müdürün kararı, Bakanca milli menfaatler yönünden uygun görülürse, teklif mektubu sahibine Tüzüğün 68 inci maddesinde öngörülen teminatı belirlenen süre içinde yatırması bildirilir. Artırmaya girmek için yatırılan teminat, ruhsatname teminatından mahsup edilir ve işletme ruhsatnamesi verilir.
İşletme sahalarının toplam yüzölçümü
Madde 59- Artırma yoluyla işletme ruhsatı alacak şahsın sahip olacağı sahayla daha önce sahip olduğu işletme sahalarının yüzölçümü toplamı bir bölgede150 bin hektarı aşarsa, şahıs, ruhsatname verileceğinin tebliği tarihinden sonraki 7 gün içinde, 150.000 hektarı aşan kısmı terk ettiğini Genel Müdürlüğe bildirir. Bildirmezse, Genel Müdür, aşan kısmın sınırlarını belirleyerek bu sahanın terkini kendisine bildirir. Terkine karar verilen sahaya ilişkin teminat geri verilir.
Artırma kurulu
Madde 60- Artırma kurulu genel müdür yardımcılarından birinin başkanlığında genel müdür yardımcıları, Hukuk Müşaviri ve Bütçe Dairesi Başkanından oluşur.
Kurul kararları çoğunlukla alınır. Azınlıkta kalanlar nedenlerini kararın altına yazarak imzalar.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Petrol Hakkı Sahiplerinin Yükümlülükleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İhbar Yükümlülüğü, Raporlar ve Örnekler
İhbarı zorunlu durumlar
Madde 61- Petrol hakkı sahipleri;
A) Ameliyeyi tehlikeye sokan veya engelleyen olayları hemen,
B) Kuyu programını işe başlamadan en az 15 gün önce, sondaj kararını en az7 gün önce,
C) Belge veya işletme ruhsatnamesine dayalı diğer ameliyeleri en az 7 gün önce,
D) Bir petrollü arazi keşfini veya önceden keşfedilmiş bir petrollü arazide yeni bir hazne keşfini, en hızlı ulaşım aracıyla en kısa zamanda,
E) Kanuna göre yükümlülüklerinin sona ermesine ilişkin bilgileri zaman geçirmeden,
F) Hakkın gereklerinin, Kanunun veya Tüzüğün hükümlerinin zamanında yerine getirilmediği durumlarda gecikme nedenleri ve gecikmenin ne kadar daha süreceğini derhal Genel Müdürlüğe bildirirler.
İhbar, özelliğine göre en uygun araçla yapılır. Yazılı olmayan ihbarlar, 24 saat içinde yazıyla doğrulanır.
Ameliyelerin müteahhide yaptırılması
Madde 62- Ameliyelerden birini müteahhide yaptırmak isteyen petrol hakkı sahibi,
A) Müteahhidin kimliğine ve işe başlayacağı tarihe ilişkin belgeyi,
B) Müteahhitle yaptığı sözleşmenin aslını veya noterce onanmış örneğini, yabancı dilde olan sözleşmelerde aslını ve aslına uygunluğunu beyan ettiği Türkçe çevirisini,
C) Müteahhidin Kanun ve Tüzük hükümlerine uymamasından doğacak sorumluluğu kabul ettiğine ilişkin taahhütnameyi,
D) Müteahhidin işlemlerine doğrudan veya dolaylı olarak etki edebilecek şekilde ve genişlikte mali ilgileri veya menfaatleri bulunan devletler veya devlet için veya onun namına hareket eden kişilerin olmadığını gösteren ve noter veya yetkili mercilerce onaylı belgeyi Genel Müdürlüğe verir.
Sözleşmenin sona ereceği ve işin biteceği tarih 15 gün önceden Genel Müdürlüğe bildirilir.
Ameliyelerden birini Türk uyruklu müteahhide yaptırmak isteyen petrol hakkı sahibinden (D) fıkrasındaki belgeler istenmez.
Raporlar
Madde 63- Petrol hakkı sahipleri aşağıda yazılı raporların ikişer adedini Genel Müdürlüğe verirler:
A) Araştırıcı veya arayıcı tarafından yapılan jeolojik istikşaf ve aramalara ilişkin aylık ve yıllık raporlar,
B) Bu maddenin (D) ve (E) fıkraları gereğince işletmecinin vereceği aylık ve yıllık raporlardaki bilgileri içeren ve keşfi izleyen uzatma süresi içinde arayıcı tarafından verilecek aylık ve yıllık raporlar,
C) İşletme ruhsatnamesi alınması yoluyla olmayıp da terk veya sürenin bitimi dolayısıyla sona eren arama ruhsatnamesinin ilgili olduğu saha üzerinde veya bu sahaya faydalı olmak üzere sahanın dışında yapılan istikşaflarla arama sahası içinde yapılan bütün arama ameliyesinin niteliğini, yerini, kapsamını ve aramaların sonuçlarını gösteren, arayıcı tarafından terk ve sürenin bitiminde verilecek nihai rapor,
D) İşletme sahasından üretilen, aylık dönemin başında ve sonunda saha içinde veya civarında bulunan yer üstü veya yer altı depolarında saklanan, kendi sahası içindeki ameliyede kullanılan çabuk, verimli ve sonuçta daha çok üretim amacıyla petrol haznesine basınçlı veya basınçsız gönderilen, bu hazneden geri çekilen, birim başına satış fiyatı belgelendirilerek satılan, kaybolan, muhasebe kayıtlarına geçirilmeyen ham petrolle uçan gaz miktarına, üretilen bütün ham petrol, gaz ve su örneklerinin analizlerine ilişkin bilgiler bulunan aylık rapor,
E) Verimli her kuyunun yıl başında ve sonunda kapalı kuyu ağzı basıncıyla kuyu dibi basıncı, yıl sonunda gaz-ham petrol ve ham petrol-su oranları, her gaz kuyusunun yıl sonunda gösterdiği veya gazla birlikte üretime karışan su miktarıyla bu suyun kuyunun durumuna etkisi, yıl içinde yapılan akış, geri basınç ve diğer deneylerin sonuçları, yıl içinde kurulmuş sürekli ve geçici tesisatın niteliğine ilişkin yıllık rapor,
F) Arama ve işletme sahalarının terk edilen kısmı için, terkten önce burada yapılan arama ve inkişafın niteliğini, yerini, kapsamını, sonuçlarını bildiren kısmi terk raporu (Arayıcı, terk ettiği kısmın Kanunun 90 ıncı maddesi gereğince, arama ruhsatnamesine sahip bulunduğu bitişik diğer bir sahaya eklenmesini isterse, bu husustaki isteğini terki izleyen 4 gün içinde Genel Müdürlüğe bildirir ve bu istek kabul olunursa, kısmi terk raporu vermeyebilir. Bu istek reddedilirse, ret kararının kendisine tebliğ tarihinden başlayarak 30 gün içinde kısmi terk raporunu verir.),
G) Verimli olsun olmasın, petrol arama amacıyla açılan kuyuların son derinliğini ve karot alma, muhafaza borusu koyma ve çimentolama kayıtlarını, benzeri sondajcı kayıtlarını, delme süresini, elde edilen jeolojik, elektriksel, radyoaktif ve benzeri logların şeffaflarını ve kopyalarını, kuyu ağzı ve kuyu dibi basınçları dahil kuyu deney sonuçlarını, yapılan bütün karot analizlerini, kuyu verimliyse kuyu bitirme kayıtlarını, kuyu terkedilmişse tapalama ve terk etme kayıtlarını, geçilen tabakaların stratigrafik belirlemelerini, kuyudan elde edilen ham petrol, gaz veya suyun analiz sonuçlarını bildiren ve kuyu bitirildikten sonra 60 gün içinde verilmesi gereken kuyu bitirme raporu,
H) Kuyu bitirme raporuna girmesi gerektiği halde incelenmeleri veya hazırlanmaları geciken logları ve kuyu bitirme raporunun verildiği tarihte henüz tamamlanmamış tapalama ve bitirme ameliyelerine ilişkin bilgileri içeren ve bu ameliyelerin tamamlanmasından sonraki 15 gün içinde verilmesi gereken ek rapor,
İ) Yapılması düşünülen belge konusu bir ameliyeye ilişkin olarak hazırlanan proje veya proje değişikliklerinin onanması isteğiyle yapılacak başvurularda yer alması gereken Tüzüğün 30 uncu maddesinin D, E, F ve G fıkrasında yazılı bilgiler, proje ve projenin yazılı açıklamasıyla belge alma başvurusu sırasında verilmesi zorunlu bütün bilgileri içeren ve yapıya başlamadan önce verilecek rapor,
J)Belge konusuna giren herhangi bir proje uygulamasının tamamlanmasından sonra 30 gün içinde verilmesi gereken inşaatın bittiğine ilişkin rapor,
K) Belge konusu tesisatta ameliyeye tabi tutulan petrolün günlük en çok günlük ortalama, yıllık toplam miktarını, petrol için ödenen ve ürünlerin satışından alınan paraların ayrıntılarını, fiyat ortalamasını bildiren ve 30 gün içinde verilmesi gereken yıllık rapor,
L) Her takvim yılında Türkiye’de çalıştırılan yabancı personelden o yıl içinde her birinin çalıştığı süreyi, hangi görevde çalıştırıldığını, çalışma izninin tarih ve numarasını, Kanunun 12O nci maddesi gereğince eğitim veya staja gönderilen Türk personelden her birinin hangi tarihte nereye ne kadar süreyle gönderildiğini, devam ettiği kurumu, inceleme konusu ameliyeyi, gördüğü eğitim veya stajın niteliğiyle yapılan harcamaları bildiren yıllık rapor,
M) Petrol siciline kayıtlı tesislerde yapılması öngörülen değişikliğe girişilmeden önce verilmesi gereken rapor.
Aylık raporlar, ilişkin bulunduğu ayın bitiminden sonraki 15 gün içinde verilir.
Yukarıda sözü edilen raporlar, raporu veren tüzelkişi adına imzaya ve tasarrufa yetkili kişi tarafından imzalanır.
Örnekler
Madde 64- Bütün petrol örnekleri, sondaj kırıntıları, karotlar veya bunların boyuna ortadan kesilmiş parçaları, jeofizik ve benzeri metotlara ilişkin bant, diğer veriler teftiş ve muayeneye hazır bulundurulmak üzere Türkiye’de korunur, Ancak, Genel Müdürlük bunların analiz ve incelenmeleri için yurt dışına geçici olarak gönderilmesine, analiz ve inceleme raporlarının bir örneğinin verilmesi koşuluyla izin verebilir.
Saklanan ve korunan örnekler, kırıntılar, karotlar, kuyu numaralarıyla derinliklerinin ve gerekli diğer bilgilerin yazılı olduğu etiketler yapıştırılarak işaretlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Yabancı Uyruklu Personel Çalıştırılması ve Türk Uyrukluların Yetiştirilmesi
Yabancı uyruklu personel getirilmesi
Madde 65- Petrol hakkı sahibinin, petrol ameliyatında çalıştırmak istediği yabancı uyruklu personelin Türkiye’ye getirilmesinde, ilgili kuruluşlarla birlikte hazırlanan protokol esasları uygulanır.
Eğitim ve staj yaptırma yükümlülüğü
Madde 66- İşletmeci veya belge hakkı sahibi doğrudan veya müteahhidi eliyle Türkiye’de bir önceki takvim yılı içinde çalıştırdığı yabancı personel sayısının % 25’i oranında Türk yurttaşına, harcamalarını üstlenerek eğitim ve staj yaptırır. Yurt içi veya yurt dışında staj veya eğitim yapılacak yerler, süreleri ve elemanların seçimi petrol hakkı sahibi ve Genel Müdürlükçe birlikte belirlenir.
Bir yıl içinde çalışan yabancı personel sayısıyla bunların çalıştıkları aylar çarpılarak 12 ye bölünür. Bulunan sayı o yıl içinde çalışan yabancı personel sayısını verir. Bu hesaplamada iki aydan az çalışan yabancı personel dikkate alınmaz.
Bir yıl içinde çalışan yabancı personele oranla yurt dışına gönderilecek Türk vatandaşlarının sayısı azaltılarak görecekleri eğitim ve staj süresi aynı oranda uzatılabilir.
Stajyer ve öğrencilerin geri çağrılmaları
Madde 67- Yabancı ülkelerdeki çalışmaları Genel Müdürlük veya petrol hakkı sahibince yeterli bulunmayan öğrenci ve stajyerler, petrol hakkı sahibinin gerekçeli önerisi ve Genel Müdürlüğün onayıyla geri çağrılır.
Petrol hakkı sahibinin geri kalan yükümlülüğünün yerine getirilme usul ve esasları, Genel Müdürlükle hak sahibi arasında ayrıca kararlaştırılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Teminat
Teminat ve miktarları
Madde 68- Başvuru sahibi ameliye sırasında ortaya çıkabilecek zarar ve ziyanı ve Kanuna göre ödemek zorunda kalabileceği tutarlara karşılık olmak üzere Genel Müdürlükçe saptanacak teminatı ödemek zorundadır. Teminat, istenilen hâke bu hak dolayısıyla doğabilecek sorumlulukla orantılı olacaktır.
Bu teminat;
Müsaadelerde, araştırma sahası sayısı veya bunların ilişkin bulunduğu sahaya bakılmaksızın bir veya birden çok müsaade için dört milyon liradan,
Arama ruhsatnamelerinde, hektar başına 40 liradan veya ruhsatname sayısına bakılmaksızın ruhsatname sahibinden 25 milyon liradan,
İşletme ruhsatnamelerinde, hektar başına 80 liradan veya ruhsatname sayısına bakılmaksızın ruhsatname sahibinden 40 milyon liradan çok olmamak üzere,
Belgelerde, tesisatın öneri veya istekte söz konusu edilen veya Genel Müdürlükçe uygun bulunan yaklaşık maliyeti üzerinden,
1. Ham petrol veya petrol ürünleri boru hatları ve depo tesisleri için binde beş (% 05) oranında,
2. Gaz hattı ve depo tesisleri için yüzde bir (% 1) oranında,
3. Tasfiyehanelerde proses üniteleri tesisatı için yüzde bir (% 1) oranında,
4. Belge konusu olan diğer tesisat için binde beş (% 05) oranında alınır.
Müsaade, arama ve işletme ruhsatnamesi ve belge alarak çeşitli ameliyeler yapan bir şahıs, bu hakların tamamını kapsamak üzere ve yukarıdaki fıkralarda öngörülen hususları sağlamak amacıyla 60 milyon liralık tek bir teminat verebilir. Bu durumda petrol hakkı sahibi, sonradan edineceği haklar için ayrıca bir teminat vermekle yükümlü tutulamaz.
Kamu kuruluşu olan petrol hakkı sahiplerinden, yukarıdaki bentlerde belirtilen teminatın dörtte biri (1/4) alınır.
Herhangi bir ameliyenin doğuracağı hasar veya bu ameliyeden dolayı Devlete karşı yerine getirilecek mali yükümlülüklerin tahmin edilenden çok olduğu anlaşılırsa, Bakanın onayıyla ceza niteliği taşımamak ve aşırı tutarlara ulaşmamak üzere hak sahibinden daha önce vermiş olduğu teminatın artırılması istenebilir.
Hasarın teminattan karşılanması
Madde 69- Kişilere veya bunların mallarına zarar verilmesi halinde bu zararın Genel Müdürlük emrindeki teminattan karşılanabilmesi için mahkemeden karar alınması gerekir.
Teminatın şekli ve verilme zamanı
Madde 70- A) Genel Müdürce uygun görülen ve aşağıda yazılı olanlardan biri teminat olarak kabul edilir:
1. Nakit,
2. Hükümetçe kabul edilen bankalar tarafından verilecek teminat mektupları,
3. Hazine tahvilleri veya Hazinenin kefaletiyle çıkarılan diğer tahviller,
4. İstendiğinde kolaylıkla paraya çevrilebilen diğer kıymetler,
B) Teminatın değiştirilmesi veya kabul edilebilir oranda artırılması yolunda yapılan tebligatın gereğini Bakanın 30 günden az olmamak üzere belirleyeceği süre içinde yerine getirmeyen petrol hakkı sahibine 90 günlük bir süre daha verilir. Bu ek süre içinde de istek yerine getirilmezse sahip olduğu müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi ve belgenin hükümsüz kalacağı da tebliğ edilir.
C) Petrol hakkının düşmesi, feshi, terki, tamamen devri veya son bulması halinde teminatın % 10 u alıkonularak arta kalanı, bu durumların Resmi Gazete’de ilanından sonra hak sahibine derhal verilir. Ameliyenin özelliğine göre alıkonulacak teminatın oranı Bakanın onayıyla Genel Müdürlükçe artırılıp azaltılabilir. Alıkonulan teminat, ilanın yapılmasından bir yıl sonra geri verilir.
Petrol hakkı sahibi, yaptığı çalışmalara ilişkin yeterli bilgi ve raporları Genel Müdürlüğe vermedikçe teminat geri verilmez.
İlan tarihine kadar veya ilanı izleyen bir yıl içinde petrol hakkı sahibi aleyhine, ameliye dolayısıyla yargı yerlerince verilen tazminat kararlarında yazılı tutarlarla ödenmemiş Devlet hakkı ve hissesi karşılıkları geri verilecek teminattan indirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Devlet Hakkı
Tahakkuk dönemi
Madde 71- Devlet hakkı, arama veya işletme sahaları toplamı üzerinden vergilendirme dönemlerine göre tahakkuk ettirilir.
Devlet hakkının doğması ve sona ermesi
Madde 72- Devlet hakkı, arama veya işletme ruhsatnamelerinin alındığı tarihten, petrol hakkının herhangi bir nedenle sona erdiği veya terk edildiği tarihe kadar alınır.
Kısıtlı Devlet hakkı
Madde 73- Bir petrol hakkı sahibinin herhangi bir vergilendirme dönemi tam bir yılı oldurmazsa, arama veya işletme sahası üzerinden alınacak Devlet hakkı, doldurulan gün sayısına göre hesaplanır.
Arama veya işletme ruhsatnamesinin alındığı tarih, petrol hakkı sahibinin tabi olduğu vergilendirme döneminin başına rastlamazsa, arama veya işletme sahasının o döneme ilişkin Devlet hakkı, arama veya işletme ruhsatnamesinin alındığı tarihle vergilendirme döneminin sonu arasındaki gün sayısı üç yüz altmış beşe bölünerek bulunacak orana göre hesaplanır.
Arama veya işletme ruhsatnamesinin terk edildiği veya herhangi bir nedenle sona erdiği tarih vergilendirme döneminin sonuna rastlamazsa, arama ve işletme sahasının o döneme ait Devlet hakkı, vergilendirme döneminin başıyla, ruhsatnamenin terk edildiği veya sona erdiği tarih arasındaki gün sayısı üç yüz altmış beşe bölünerek bulunacak orana göre hesaplanır.
Devlet haklarından yapılacak indirimler
Madde 74- Arayıcının kendi sahası içinde veya bu sahanın petrol olanaklarını belirlemek amacıyla saha dışında yaptığı jeolojik istikşafın giderleri o dönemin Devlet hakkı toplamından indirilir. İndirilecek tutar Devlet hakkının % 50 sini geçemez.
Devlet hakkı beyannamesi
Madde 75- Petrol hakkı sahibi, vergilendirme dönemini izleyen iki ay içinde arama veya işletme hakkına sahip bulunduğu sahaları, bu sahalar üzerindeki arama veya işletme haklarının başlama ve sona erme tarihlerini, bu sahaların yüzölçümlerini, dönem içinde yapılan ve Tüzüğün 74 üncü maddesi gereğince indirilen giderler toplamını ve bunlarla ilgili diğer bilgileri içeren Devlet hakkı beyannamesini Genel Müdürlüğe verir. Bu beyannamenin biçimi, Maliye ve Gümrük Bakanlığıyla Genel Müdürlükçe birlikte belirlenir. Devlet hakkından yapılacak indirimler için, incelemeye esas alınacak, fiilen yapılan arama giderlerinin ayrıntılarını gösteren onaylı bir liste beyannameye eklenir.
İkmalen Devlet hakkı tarihi
Madde 76- Beyan üzerine yapılan Devlet hakkı tahakkukundan sonra maddi delillere veya yasal ölçülere dayanılarak saptanan farklar üzerinden, Genel Müdürlükçe ikmalen Devlet hakkı tarhiyatı yapılır. Bu tarhiyatın tebliği üzerine ilgililer Bakana itiraz edebilirler, bu itiraz uyuşmazlığa konu miktarın tahsilini durdurur.
Devlet hakkı tahakkuk fişi
Madde 77-A) Devlet hakkı beyannamesinin Genel Müdürlüğe verilmesi üzerine, Devlet hakkı tahakkuk fişi düzenlenir. Bu fişin bir nüshası petrol hakkı sahibine veya beyannameyi onun adına Genel Müdürlüğe getirene verilir, böylece Devlet hakkı tarh ve tahakkuk ettirilir. Devlet hakkı tahakkuk fişinin petrol hakkı sahibine verilen nüshası aynı zamanda beyannamenin alındı belgesi yerine geçer.
B) Devlet hakkı tahakkuk fişinde aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
1. Fiş sıra numarası,
2. Fişin düzenlendiği tarih,
3. Beyanname tarihi,
4. Beyannamenin ilgili olduğu vergilendirme dönemi,
5. Beyannamenin numarası,
6. Petrol hakkı sahibinin unvanı,
7. Petrol hakkı sahibinin adresi,
8. Tahakkuk eden Devlet hakkı,
9. İndirimler toplamı,
10. Ödenecek Devlet hakkı,
11. İtirazla ilgili hükümler,
12. Diğer bilgiler.
C) Devlet hakkı tahakkuk fişinin alınmaması, beyannamede yazılı Devlet hakkının tahakkukuna engel olmaz. Devlet hakkı beyannamesinin postayla gönderilmesi veya Devlet hakkı tahakkuk fişinin elden alınmaması halinde, fişin petrol hakkı sahibine verilmesi gereken nüshası, petrol hakkı sahibinin Devlet hakkı beyannamesinde gösterdiği adrese gönderilir. Fişin Genel Müdürlükte kalan nüshasına posta alındı defterinin tarih ve numarası yazılır.
Devlet hakkının ödenme biçimi ve zamanı
Madde 78- Devlet hakkı iki aylık beyanname verme süresi içinde Genel Müdürlüğün bulunduğu yerde belirlenen veya aynı yerde petrol hakkı sahibinin bağlı olduğu vergi dairesine bir defada ödenir. Ödemeye ilişkin makbuzun bir örneği Genel Müdürlüğe verilir.
Devlet hakkının tahsili usulü
Madde 79- Devlet hakkının tahsilinde, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
İtirazlar ve dava
Madde 80- Devlet haklarından doğan uyuşmazlıklar nedeniyle itirazlar Bakana yapılır. Bakan itirazı haklı bulursa, yapılan işlemi düzelttirir. Bakan kararı aleyhine Danıştay’a başvurulabilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Devlet Hissesi
Üzerinden Devlet hissesi ödenecek petrol
Madde 81- Petrol hakkı sahibi tarafından üretilip depolanan petrolden sekizde bir oranında Devlet hissesi alınır.
Hak sahibinin arama veya işletme sahasıyla ilgili olarak yaptığı arama, inkişaf ve üretim ameliyelerinde çok üretim amacıyla hazneye gönderilen, üretilen, ancak buharlaşma ile zorunlu olarak havaya bırakılan veya yakılan veyahut ekonomik anlamda satış olanağı bulunmayan petrolden Devlet hissesi alınmaz.
Petrol hakkı sahibi, Devletin doğal kaynaklarının iyi niyetle ve en verimli biçimde işletilmesi için petrol sanayiinde geçerli önlemleri almak zorundadır. Bu önlemlerin alınmaması nedeniyle oluşan kayıp petrolden Devlet hissesi alınır.
Ölçme usulleri
Madde 82- Üzerinden Devlet hissesi alınacak petrol, petrol sanayiinde kullanılan usullerle ve Kanunun 3 üncü maddesinde gösterilen petrol birimleriyle ölçülür.
Üzerinden Devlet hissesi alınacak petrol, hak sahibinin kusuru dışında, Genel Müdürlükçe kabul edilen nedenlerle ölçülememiş veya ölçülemeyecek durumdaysa, basınç düşümü, üretim düşümü veya petrol, gaz ve su dengesi ya da diğer sağlıklı ve kabul edilebilir metotlardan biriyle veya bu metodların bir arada uygulanmasıyla tahmin olunur.
Devlet hissesinin bir defa alınması
Madde 83- Devlet hissesi ödendikten sonra, petrol hakkı sahibinin arama veya işletme sahasındaki başka bir üretim haznesine gönderip oradan yeniden ürettiği petrolden Devlet hissesi alınmaz.
Devlet hissesinin tahakkuk dönemi
Madde 84- Devlet hissesi tahakkuk dönemi bir aydır. Devlet hissesi her arama ve işletme sahası için ayrı ayrı tahakkuk ettirilir. Tahakkuk dönemi Maliye ve Gümrük Bakanlığıyla Genel Müdürlükçe, bütün arayıcı ve işletmecileri kapsamak ve üç ayı geçmemek üzere uzatılabilir.
Devlet hissesinin hesaplanması
Madde 85- Tahakkuk ettirilecek Devlet hissesi miktarı Devlet hissesi tahakkuk dönemi içinde her cins petrolün, arama veya işletme sahasından üretilen birimleri toplamını, üretildikleri andaki kuyu başı fiyatlarıyla çarpmak ve her cins petrole ilişkin sonuçları toplamak ve bunun sekizde birini almak suretiyle hesaplanır.
Devlet hissesi beyannamesi
Madde 86- Arayıcı ve işletmeciler, bir tahakkuk dönemi içinde üretip depoladıkları petrolün cins ve türüne göre miktarını, kuyu başı fiyatını, bunlar üzerinden ödenmesi gereken Devlet hissesini ve diğer bilgileri içeren Devlet hissesi beyannamesini, tahakkuk dönemini izleyen ayın ilk on beş günü içinde, Genel Müdürlüğe vermek zorundadırlar. Beyannamenin biçimi Maliye ve Gümrük Bakanlığıyla Genel Müdürlükçe birlikte belirlenir.
Devlet hissesi tahakkuk fişi
Madde 87- Petrol hakkı sahibinin Devlet hissesi beyannamesini Genel Müdürlüğe vermesi üzerine Devlet hissesi tahakkuk fişi düzenlenir.
Fişin bir nüshası petrol hakkı sahibine veya beyannameyi onun adına Genel müdürlüğe teslim edene verilerek Devlet hissesi tarh ve tahakkuk ettirilir.
Tüzüğün Devlet hakkı tahakkuk fişine ilişkin hükümleriyle ikmalen Devlet hakkı tarhına ilişkin hükümleri Devlet hissesi tahakkuk fişi ve ikmalen Devlet hissesi tarhı için de Devlet hissesinin özellikleri göz önünde bulundurularak uygulanır.
Devlet hissesinin ödenmesi
Madde 88- Hak sahibine, aynen alınacağı tebliğ edilmeyen Devlet hissesi, nakden ödenir.
Devlet hissesinin tahsil usulü
Madde 89- Devlet hissesinin tahsilinde Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanır.
İtirazlar ve dava
Madde 90- Devlet hisselerinden doğan uyuşmazlıklar nedeniyle itirazlar Bakana yapılır. Bakan itirazı haklı bulursa, yapılan işlemi düzelttirir. Bakan kararı aleyhine Danıştay’a başvurulabilir.
Devlet hissesinin aynen alınması
Madde 91- Genel Müdürlük, Devlet hissesinin bir kısmını veya tamamını tahakkuk dönemlerinin birinde veya birkaçında veyahut tamamında aynen alabileceği gibi, hissenin ait olduğu petrollerin cins ve özelliği itibariyle bir kısmında aynen diğer bir kısmında nakden alabilir. Ancak, bir petrol üreticisinden herhangi bir dönem içinde bir arama veya işletme sahasından üretip depoladığı petrolden cins ve türüne göre istenecek ayni Devlet hissesi, o cins veya türün sekizde birini geçemez.
Ücretsiz depolama süresi
Madde 92- Hükümet hesabına üreticinin tanklarında teslim edilecek sıvı petrol, bu tanklarda 30 günlük bir süre için ücret alınmaksızın depolanır. Bu süreden çok bekletilen petrol için, üretici ücret veya petrolün taşınmasını isteyebileceği gibi kuyu başı fiyatını ödeyerek bu petrole kendisi tasarruf edebilir.
30 günlük ücretsiz depolama süresi petrol hakkı sahibinin petrolün teslime hazır bulundurulduğuna ilişkin bildirisinin Genel Müdürlüğe ulaştığı tarihten başlar.
Devlet hissesinin aynen ödenme zamanı
Madde 93- Aynen ödenecek Devlet hissesi, tahakkuk dönemine ilişkin beyanname üzerine yapılacak tahakkuk işleminden sonra ödenir. Bir aydan uzun süreli tahakkuk dönemi kabul edilmişse Genel Müdürlük kendiliğinden veya işletmeciyle anlaşarak ödemenin, bir dönemin tahakkuk edecek Devlet hissesine mahsuben dönem içinde de yapılmasını isteyebilir.
Devlet hissesinin nakden ödeme biçimi ve zamanı
Madde 94- Devlet hissesi, iki aylık beyanname verme süresi içinde Genel Müdürlüğün bulunduğu yerde belirlenen veya aynı yerde petrol hakkı sahibinin bağlı olduğu vergi dairesine bir defada ödenir. Ödemeye ilişkin makbuzun bir örneği Genel Müdürlüğe verilir.
BEŞİNCİ KISIM
Vergilendirme
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler
Uygulanacak hükümler
Madde 95- Kanunun vergilendirmeyle ilgili hükümleri saklı kalmak koşuluyla Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarıyla vergi, resim ve harçlara ilişkin diğer mevzuat, Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri, bunların ek ve değişiklikleri, petrol hakkı sahipleri hakkında duygulanır.
Ameliyelerin ayırımı
Madde 96- Tüzüğün vergilendirmeye ilişkin hükümleri petrol hakkı sahibinin yalnız ameliyelere ilişkin işlemlerine ve bunların sonuçlarına uygulanır. Petrol hakkı sahibinin ameliyeler dışında kalan faaliyetlerine genel hükümler uygulanır.
Petrol hakkı sahibi ameliyelerle bunlar dışındaki faaliyetleri birlikte yapıyorsa, ameliyeler için, ayrı sermaye tahsis etmesi, muhasebe kayıtlarını ayırması ve ayrı vergi beyannamesi vermesi gerekir.
Ameliyelerin birleştirilmesi
Madde 97- İki veya daha çok işletmecinin Genel Müdürlüğün onayıyla ameliyelerini birleştirmeleri halinde, bunlar kendi başına ve kendi adına faaliyette bulunuyorlarmış gibi ayrı ayrı vergiye tabi olurlar.
Muhasebe serbestisi
Madde 98- Kanunun ve Tüzüğün vergilendirmeye ilişkin hükümleri, vergi kanunları ve Vergi Usul Kanunu hükümleriyle birlikte, petrol hakkı sahibinin yalnız mali kazancının belirlenmesinde ve bu kazanç üzerinden vergilerin hesaplanmasında uygulanır. Kanuni defterlerde yapılacak kayıtlara esas olmaz. Kayıtlar ve muhasebe Vergi Usul Kanunu hükümlerine aykırı olmamak ve Tüzüğün 96 ncı maddesinin ikinci fıkrasına uygun olmak koşuluyla işin özelliğine göre istenilen usul ve tarzda serbestçe düzenlenir. Ancak, kanuni defterlerde kayıtlı kazançla vergi matrahının hesabına ait mali kazanç arasında fark varsa, bu fark beyannameye eklenecek listeyle vergi dairesine bildirilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Kazançlar Üzerinden Alınacak Vergiler
Ameliyelerden doğan kazançların vergilendirilmesi
Madde 99- Ameliyelerden elde edilen kazançlar kurumlar vergisine tabidir. Petrol hakkı sahibi, ayrıca, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre yapılması gereken vergi tevkifatını yapmak ve beyan etmek zorundadır.
Ödenecek kurumlar vergisi ile tevkif edilecek gelir ve kurumlar vergilerinin belirlenmesinde bu Tüzüğün 1OO ila 1O3 üncü maddelerindeki esaslar göz önünde bulundurulur.
Safi kazancın hesaplanması
Madde 1OO- Vergiye tabi safi kazanç, Kanunun 97 nci maddesindeki indirimler ve Tüzükte belirtilen esaslar da göz önünde tutulmak suretiyle Kurumlar Vergisi Kanununa göre hesaplanır.
Vergi oranı
Madde 101- 1OO üncü madde gereğince tespit edilen safi kazanca, Kurumlar Vergisi Kanunundaki vergi nispeti uygulanmak suretiyle kurumlar vergisi hesaplanır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılması gereken vergi tevkifatında, bu kanunların ilgili hükümleri uygulanır.
Mükellefiyet sınırı
Madde 1O2- Petrol hakkı sahibinin ödemekle mükellef olduğu kurumlar vergisiyle Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre yapılması gereken vergi tevkifatı toplamı, Tüzüğün 100 üncü maddesi gereğince belirlenen safi kazancın % 55ini geçemez.
Vergi miktarlarından yapılacak indirim
Madde 103- Tüzüğün 101 inci maddesine göre hesaplanan vergiler toplamının mükellefiyet sınırını aşması halinde, aşan miktar kadar aşağıdaki sıraya göre indirim yapılır:
A) Mükellefiyet sınırını aşan vergi miktarı, önce Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre yapılması gereken vergi tevkifatından indirilir.
B) Tevkif edilecek gelir ve kurumlar vergileri yapılacak indirimi karşılamadığı takdirde, artan miktar, bu Tüzüğün 100 üncü maddesi gereğince tespit edilen safi kazanç üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden indirilir.
İndirim yapılması halinde, Petrol Kanununa göre ödenecek vergi miktarının hesaplanma şeklini gösteren bir cetvel, petrol hakkı sahibinin vereceği ilgili beyannameye ayrıca eklenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İndirimler ve Değerleme
İndirimler hakkında genel esaslar
Madde 104- Petrol hakkı sahibi, Petrol Kanunu ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının kabul ettiği giderleri, vergilendirme dönemi ile ilgili olmak ve tahakkuk etmiş bulunmak kaydıyla gayri safi gelirinden indirebilir.
Aktifleştirilmiş giderler üzerinden Vergi Usul Kanunu, Petrol Kanunu ve Tüzüğü gereğince Maliye ve Gümrük Bakanlığı ve Genel Müdürlükçe müştereken belli edilecek oranlar üzerinden ayrılacak miktarlarla petrol hakkı sahibinin kanunen sahip bulunduğu seçme hakkına dayanarak gider olarak indirdiği aktifleştirilmesi seçmeli giderler, vergilendirme dönemi içinde tahakkuk etmiş indirim olarak kabul edilir.
Gider gösterilecek Devlet hakkı
Madde 105- Kanun gereğince bir vergilendirme döneminde gider gösterilecek Devlet hakkı, bu döneme ait olmak üzere Tüzüğün 74 üncü maddesindeki mahsuplarda yapılmak suretiyle, Tüzüğün 77 nci maddesine göre tahakkuk ettirilecek miktardan oluşur.
Devir veya terk halinde gider gösterilecek bakiye kıymet
Madde 106- Petrol hakkı sahibinin sahip olduğu arama ruhsatnamesiyle diğer petrol haklarının süresinin sona ermesi nedeniyle terk edilen iktisadi kıymetin, henüz itfa edilmemiş bakiyesinin gider olarak indirilebilmesi, terkin kesin olması koşuluna bağlıdır.
İktisadi kıymetin başkasına devri halinde, petrol hakkı sahibi, devir bedelinin tamamını gelir göstermek koşuluyla henüz itfa edilmemiş bakiye kıymeti gider yazabilir.
Tükenme payı
Madde 107- Tükenme payı, petrol hakkı sahibinin sermaye hesabına alarak aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve iktisadi verimi olmayan kuyuların açılma giderleri toplamından ibarettir.
Tükenme payı, her arama ve münferit işletme sahaları için ayrı ayrı olmak üzere, Maliye ve Gümrük Bakanlığıyla Genel Müdürlükçe belli edilecek oranlar üzerinden itfa edilir. Bu suretle tespit edilen miktardan, sahanın petrol üretiminden başka bir amaca ayrılmış bulunan kısmının maliyet ve kıymetiyle, ameliyenin sona erdiği tarihte sahanın petrol hakkı sahibi bakımından haiz olduğu bakiye değer indirilir.
Aktifleştirilmesi seçmeli giderler
Madde 108- Kanuna göre, petrol hakkı sahibinin gider göstermek veya aktifleştirmek hususunda serbest bulunduğu arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve iktisadi miktarda petrol verimi olmayan kuyuların açılma giderleri, aktifleştirilmesi seçmeli giderlerdir.
Bu giderlerin doğrudan doğruya petrol hakkı sahibi tarafından veya petrol hakkı sahibi hesabına sözleşme gereğince başkası tarafından yapılmış olması seçme hakkının kullanılmasını etkilemez.
Seçme hakkının kullanılması
Madde 109- Petrol hakkı sahibi, arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve iktisadi miktarda verimi olmayan kuyuların açılma giderlerini sermaye hesabına alarak aktifleştirmek yahut gider göstermek hususunda Kanunun tanıdığı seçme hakkını, Kanunda ve Tüzükte tarifi yapılan ve yukarıda belirtilen gider gruplarının tümü itibariyle, her ruhsat sahası için ayrı ayrı olmak üzere bu giderlerin yapıldığı ilk vergilendirme dönemine ilişkin vergi beyannamesini verirken kullanır.
Bu giderler, yapıldığı vergilendirme dönemi içinde gider yazılmamışsa aktifleştirilmiş sayılır.
Arama giderleri
Madde 110- Kullanma süresi bir yıldan çok olan malzeme ve tesisat giderleriyle genel idare giderleri dışında kalan ve petrollü arazi bulmak ve genişliğini belirlemek amacıyla yapılan bütün giderler arama giderleridir.
Başlangıç niteliğindeki etüd ve ölçülerle jeolojik ve jeofizik ameliyeler dolayısıyla yapılan diğer giderler arama gideri sayılır.
Sondaj fer’i giderleri
Madde 111- Kullanma süresi bir yıldan çok olup tesis edilmemiş veya kullanılmamış olan veya tesisinden veya kullanılmasına başlanmasından itibaren bir yıl sonunda kullanılabilecek durumda olan veya hurda kıymeti bulunan tesisat veya malzeme giderleri dışında kalan kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya ameliyelere hazırlık amacıyla ya da bunlarla ilgili olarak yapılan bütün işçilik, yakıt, onarım, bakım, nakliye, ikmal ve malzeme giderleri, sondaj fer’i giderleridir.
Kuyuların açılmasına hazırlık niteliğinde olmak üzere arazinin açılıp düzeltilmesi, suların akıtılması, yol yapımı, arazinin ölçülmesi, jeolojik etüdler, topografik ve jeolojik ölçümlerle petrol veya gaz üretecek kuyuların açılması, hazırlanması için gerekli sondaj kuleleri, tanklar, boru hatları ve diğer tesislerin yapımı amacıyla yapılan bütün işçilik, yakıt, tamir, nakliye ve ikmal giderleriyle benzeri giderler sondaj fer’i giderleri sayılır.
İktisadi verimi olmayan kuyuların açılma giderleri
Madde 112- Sondaj aletleri ve benzeri teçhizat dışında kalan sondaj fer’i giderleriyle iktisadi miktarda petrol verimi olmayan kuyuların açılmasında kullanılan veya gerekli herhangi bir maddi, iktisadi değer için yapılan giderler, iktisadi verimi olmayan kuyuların açılma giderleridir.
Aktifleştirilmesi seçmeli gider olarak kabul edilmeyen giderler
Madde 113- Arama veya sondaj fer’i giderleri biçiminde yapıldıkları halde aktifleştirilmesi seçmeli giderler olarak kabul edilmeyecek giderler aşağıda gösterilmiştir:
A) Kullanma süresi bir yıldan çok olan malzeme ve tesisat giderleriyle genel idare giderleri,
B) Kullanma süresi bir yıldan çok olup tesis edilmemiş veya kullanılmamış olan yahut tesisinden ya da kullanılmasından başlayarak bir yıl sonunda kullanılabilecek durumda olan veyahut hurda kıymeti bulunan tesisat ve malzeme giderleri.
Petrol kuyularında veya petrollü arazide yapılan inşaatta kullanılan malzemeyle sondaj aletleri, toplama, üretim ve muhafaza boruları, tanklar, motorlar, kazanlar, makineler ve benzerleri, aktifleştirilmesi seçmeli gider sayılmaz.
Petrol ve gazın işlenmesine (treating) mahsus olan ve kuyu açılmasına yaramayan veya açma için gerekli bulunmayan teçhizat, yardımcı tesisler, inşaat ve tesisatla ilgili işçilik, yakıt, onarım, bakım, nakliye, ikmal ve malzeme giderleri de aktifleştirilmesi seçmeli gider olarak kabul edilmez.
Amortismana tabi kıymetler
Madde 114- Petrol hakkı sahibi tarafından aktifleştirilen arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve iktisadi miktarda verimi olmayan kuyuların açılma giderleri dışındaki iktisadi değerlerin maliyetiyle bu değerlerin elde edilmesi ve üzerindeki tesisatın kurulmasıyla ilgili giderler amortisman yoluyla itfa olunur.
Bu giderler için amortisman ayrılmasında, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit ve ilan edilen amortisman cetvellerinde yer alan oranlar uygulanır.
Amortisman yoluyla itfa edilecek iktisadi değerler aşağıda belirtilmiştir:
A) İktisaden verimli olarak kullanılabilecekleri süre bir yıldan çok olan binalar, teçhizat ve makinelerle diğer maddi değerler,
B) Patentler, alameti farika, anlaşmadan doğan haklar, aktifleştirilmiş ilk kuruluş ve teşkilatlanma giderleri, hizmet bedelleri gibi gayri maddi haklar ve değerler,
C) Birden fazla yıllara geçen arazi kullanma haklarının maliyeti (Arazi amortismana tabi değildir.).
İktisadi kıymetlerin değerlendirilmesi
Madde 115- Petrol hakkı sahibi kurumların iktisadi değerleri, Vergi Usul Kanununda yer alan değerleme hükümlerine göre değerlendirilir. Bu kurumların aktifleştirdikleri arama giderleri, sondaj fer’i giderleri ve iktisadi miktarda verimi olmayan kuyuların açılma giderleri, kayıtlı değerleri üzerinden değerlenir.
Bu değerler, bu işler için yapılan gerçek giderlerden fazla olamaz.
ALTINCI KISIM
İthal Edilen İktisadi Kıymetler, Petrol Satışından Doğan Gelir ve Transferler
BİRİNCİ BÖLÜM
İthal Edilen İktisadi Kıymetler
İthal edilen iktisadi kıymetlerin değerlerinin belirlenmesi ve ithal edilen sermaye
Madde 116- Harice transfer edilecek kıymetlerin döviz cins ve kurlarının Kanunun 116 ncı maddesinin ikinci, üçüncü fıkralarıyla Tüzüğün 124 üncü maddesi gereğince belirlenmesi için, petrol hakkı sahibi tarafından ameliyelerde kullanılmak üzere Türkiye’ye ithal edilen bütün nakdi fonlar ve buna ait haklarla sermaye mevcutları esasının bir bölümü olan malzeme veya diğer kıymetlerin değerleri, döviz cinsi, döviz miktarı, döviz kuru ve Türk lirası karşılıklarına ve ithal tarihlerine göre Müsteşarlıkla birlikte Genel Müdürlük tarafından aşağıdaki esaslara uygun olarak belirlenir:
A) Döviz cinsinin belirlenmesi,
1. İthal edilen nakdi fonlar ve buna ait haklarla sair kıymetlerin döviz cinsi ithal edildikleri döviz olarak tescil edilir.
2. İthal edilen nakdi fonlar ve buna ait haklar karşılığında Türkiye’den tahsis edilen dövizle yapılan ithalatın döviz cinsi, karşılık gösterilen nakdi fonlar ve buna ait hakların döviz cinsine göre belirlenir. Petrol hakkı sahibi tarafından ithal edilen nakdi fonlar ve buna ait haklar, Müsteşarlıktan önceden alınan izinle, yetkili bir bankada açtırılacak döviz hesabına yatırılır. Bu hesaba yatırılan dövizler Türkiye’ye ithal edilmiş sayılmaz. Bu hesaba yatırılmış olan nakdi fonlar ve buna ait haklar karşılığında diğer bir döviz satın alınarak ithalat yapılmasına izin verilirse, gereken miktarda döviz Türk lirasına çevrilir, bu Türk liralarıyla istenen dövizler satın alınır. Bu yolla ithal edilen kıymetlerin ithal tarihi, döviz hesabına yatırılmış olan nakdi fonlar ve buna ait hakların Türk parasına çevrildikleri tarih olarak kabul edilir.
3. Nakdi fonlar ve buna ait haklar dışındaki ithalatın döviz cinsinin belirlenmesinde, ithalatın yapıldığı memleket parasının sağlanması için o memlekete petrol hakkı sahibince veya onun nam ve hesabına fiilen veya hesaben ödenen döviz cinsi esas alınır.
Tüzüğün 125 inci maddesine uygun olarak Türkiye’den harice transfer edilen dövizler karşılığında, nakdi fonlar ve buna ait haklar dışında yapılan ithalatın döviz cinsi, transfer edilen dövizin cinsine göre belirlenir.
4. Yukarıda 2 nci ve 3 üncü bentlerde öngörülmemiş olan nakdi fonlar ve buna ait haklar dışındaki ithalatın döviz cinsi, ithalatın yapıldığı memleket parasına göre belirlenir. Yukarıdaki 2 nci, 3 üncü ve bu bende göre ithal edilen kıymetlerin % 20 sini aşmayan bölümü, Müsteşarlıktan önceden izin alınmak kaydıyla, petrol hakkı sahibinin Tüzüğün 121 inci maddesine göre belirlenen mensup olduğu memleket parası olarak saptanabilir ve bu döviz cinsi sonradan değiştirilemez.
Bu bendin uygulanmasında ithalatın toplam kıymeti ve % 20 oranı petrol hakkı sahibinin ameliyeye başladığı günden itibaren birikmiş olarak hesaplanır.
B) İthal edilmiş nakdi fonlar ve buna ait haklarla diğer kıymetlerin döviz kuru, ithalatın yapıldığı dövize göre Türk parasının ithal tarihinde cari resmi kambiyo kuru üzerinden belirlenir. Böylece belirlenen döviz kuru, Tüzüğün 124 üncü maddesine dayanılarak, petrol hakkı sahibinin ithal edilmiş sermayesine karşılık harice yapacağı transferler için esas alınır.
C) Nakdi fonlar ve buna ait haklar dışındaki ithalatın döviz miktarı itibariyle kıymeti, kabul edilebilir satıcı faturalarından fiyat listelerinden, kataloglardan ve diğer belgelerden herhangi birine veya birkaçına göre ve gerektiğinde eksper kullanılmak suretiyle Müsteşarlık ve Genel Müdürlükçe birlikte belirlenir. Ekspertiz ücreti, ithalatı yapan petrol hakkı sahibi şirketler tarafından karşılanır.
D) Tüzüğün 117 nci maddesi gereğince düzenlenecek ithal beyannamesinin verilme tarihinden başlayarak 90 gün içinde, petrol hakkı sahibinin döviz cinsi ve miktarı hakkındaki beyanı ve bunun aşağıdaki hükümlere dayanılarak ithal edilmiş sermayeye eklenip eklenmeyeceği hususu, müsteşarlıkla Genel Müdürlük tarafından incelenerek karara bağlanır. Müsteşarlık ve Genel Müdürlükçe, petrol hakkı sahibinden, ithal beyannamesiyle birlikte verilen belgelerden başka belge istenmesi halinde, istek tarihleriyle bu belgelerin verilme tarihi arasındaki süre 90 günlük süreye eklenir.
a. Türkiye’ye ithal edilen ve Kanunun 116 ncı maddesinin birinci fıkrasıyla yukarıdaki (B) fıkrası gereğince döviz cinsi, döviz miktarı, döviz kuru ve Türk lirası itibariyle ithal sırasına göre Müsteşarlıkça kaydedilecek olan bütün nakdi fonlar ve buna ait haklarla sermaye mevcutları esasının bir bölümü olan malzeme ve diğer kıymetler toplamından, Tüzüğün 124 üncü maddesine uygun olarak ithal edilmiş kıymetlere karşılık, harice yapılan transferlerle Tüzüğün 119 uncu maddesinin (B) fıkrasında öngörüldüğü şekilde hariçte tutulan satış gelirinin indirimi sonucu elde edilen tutar, ithal edilmiş sermayeyi oluşturur.
b. Tüzüğün 123 üncü maddesi gereğince harice transfer edilecek kıymetler toplamı yukarıdaki a bendinde tanımlanan ithal edilmiş sermaye toplamını geçmesi halinde, aradaki farka karşılık olan ve Tüzüğün 124 üncü maddesinin (B) fıkrasının 1 inci bendi gereğince petrol hakkı sahibi tarafından harice transferi mümkün bulunduğu halde transfer edilmeyip Türkiye’de bırakılan nakdi fonlar ve buna ait haklarla diğer kıymetler petrol hakkı sahibinin başvurusu halinde, başvuru tarihi itibariyle petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleket döviz cinsi üzerinden ithal edilmiş sermayeye eklenir.
c. Dışarıya petrol satışından doğan ve petrol hakkı sahibi tarafından Türkiye’ye getirilen gelirin ithal edilmiş sermayeyi aşan kısmı ithal tarihi itibariyle ve ithal edildikleri döviz cinsi üzerinden ithal edilmiş sermayeye eklenir.
Tüzüğün 123 üncü maddesi gereğince harice transfer edilebilecek kıymetler toplamının ithal edilmiş sermaye toplamını aşmaması halinde de sözü edilen satış gelirinin Türkiye’ye getirilmesi sonucu harice transfer edilebilecek kıymetler toplamı ithal edilmiş sermayeyi geçerse, geçen miktar, ithal tarihi itibariyle ithal edilen döviz cinsi üzerinden ithal edilmiş sermayeye eklenir.
d. Kanunun 115 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince veya Türkiye’den sağlanan dövizle yapılan ithalat, ithal edilmiş sermayeye eklenmez.
e. Petrol hakkı sahibinin başvurusu üzerine petrol hakkı sahibiyle doğrudan doğruya veya transfer için yeterli bir sermaye ilişkisi bulunduğu Müsteşarlıkça kabul edilen herhangi bir şahsın Türkiye’den alacaklı olduğu dövizin harice transferi ve aynı dövizin yeniden petrol hakkı sahibi tarafından Türkiye’ye ithal edildiği kabul edilerek nakdi fonlar ve buna ait hakların bu maddeye uygun olarak ithal edilmiş olması Müsteşarlıkça sağlanabilir.
İthal edilen kıymetler için verilmesi gereken beyanname
Madde 117- Petrol hakkı sahibi ithal edilmiş sermayenin Tüzüğün 116 ncı maddesine uygun olarak belirlenmesi amacıyla ameliyelerde kullanılmak üzere Türkiye’ye ithal ettiği bütün nakdi fonlar ve buna ait haklarla sermaye mevcutları esasının bir bölümü olan malzeme veya diğer kıymetlerin nitelik ve değerlerini gösteren ithal beyannamesiyle bir örneğini ithal tarihinden sonraki 30 gün içinde Genel Müdürlüğe verir. Beyannamenin örneği Müsteşarlığa gönderilir. Bu süre, muhasebe sistemlerinin veya satın alma usullerinin ithal beyannamelerini bir ay içinde vermeye uygun olmaması, büyük çaptaki yatırımların kısa süreye sığdırılması veya ithal edilen kıymetlere ilişkin belgelerin zamanında sağlanamaması gibi kabul edilebilir nedenler varsa Genel Müdürlükçe, ayrıca, 6 ayı geçmemek üzere uzatılabilir. İthal beyannamesine nakdi fonlar ve buna ait haklarla sair kıymetler hakkında aşağıdaki bilgiler yazılır;
1. İthal tarihi (İthal olunan nakdi fonlara ait banka döviz alım bordrosu örneği beyannameye eklenir.),
2. Niteliği ve cinsi,
3. Döviz cinsi,
4. Döviz cinsinin ne şekilde belirlendiği (Tüzüğün 116 ncı maddesinin (A) fıkrasının hangi bendine dayanıldığı beyannamede gösterilir. Ayrıca 116 ncı maddenin (A) fıkrası 4 üncü bendine dayanılıyorsa menşe şahadetnamesinin veya çeşidi bir belgenin yahut Müsteşarlıktan bu bende göre alınan izin belgesinin asılları veya örnekleri, izin aynı maddenin (A) fıkrasının 2 nci bendine göre verilmişse banka döviz alım ve satım bordrosunun asıl veya örneği beyannameye eklenir.),
5. Döviz olarak değeri,
6. Döviz kuru,
7. Türk lirası olarak değeri,
8. Nakdi fonlar ve buna ait haklar dışındaki kıymetler için Tüzüğün 127 nci maddesine dayanılarak Genel Müdürlüğe yapılan başvurunun tarih ve sayısı (127nci madde gereğince Genel Müdürlüğün üzerine not koyduğu faturaların birer kopyası beyannameye eklenir. Bu faturalara, gümrük idarelerince, içerdiği malzemenin Türkiye’ye ithal edildiğini ve gümrük giriş beyannamesinin tarih ve sayısını gösteren bir not yazılarak altı gümrük idaresince mühürlenir ve yetkili memur tarafından tarih atılarak imzalanır.),
9. Nakdi fonlar ve buna ait haklar dışındaki kıymetlerin Tüzüğün 129 uncu maddesine uygun olarak ilerde harice transferi halinde ayniyetini tespite yarayacak gerekli bilgiler (Yukarıda öngörülen biçimde ithal beyannamesine bağlanacak fatura kopyası bu amaç için yeterli sayılabilir.),
10. Nakdi fonlar ve buna ait haklarla sair kıymetlerin, Tüzüğün 116 ncı maddesinin hangi bendine göre ithal edilmiş olduğu,
Petrol hakkı sahibi, Tüzüğün 116 ncı maddesinin (D) fıkrasının b ve e bentleri gereğince yapacağı başvurularda, dilekçesine ithal beyannamesiyle bir örneğini ekler.
İKİNCİ BÖLÜM
Petrol Satışlarından Doğan Gelir
İhraç edilen petrol gelirine uygulanacak hükümler
Madde 118- Petrol hakkı sahibinin ihraç ettiği petrolün satışından doğagelir hakkında Kanun ile bu Kanuna göre uygulanması mümkün diğer kanun, tüzük ve kararname hükümleri uygulanır.
İhraç edilen petrol gelirinin yurt dışında tutulması veya yurda getirilmesi
Madde 119- A) Petrol hakkı sahibi, Kanunun 13 üncü maddesi gereğince ham veya mahsul olarak ihracına izin verilen petrolden ve doğal gazdan elde ettiği dövizi yurt dışında tutabilir. Petrol hakkı sahibi ihracına izin verilen petrolden ve doğal gazdan sağladığı dövizi ihraç tarihindeki kur üzerinden Türk lirasına çevirerek tutarını kanuni defterlerine gelir olarak yazmak zorundadır.
B) Petrol hakkı sahibinin, ihraç ettiği petrol veya doğal gazdan elde ederek yurt dışında tuttuğu döviz,
1. Türkiye’ye ithal edilmiş tescilli sermayesinin veya varsa bu sermayeyi aşan transfer edilebilecek net kıymetlerin transferinde, Kanunun 116 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen döviz kurlarına ait esasların uygulanması suretiyle mahsup edilebilir.
2. Petrol hakkı sahibinin Kanun gereğince Türkiye’deki ameliyeleri için gerekli dövizli ödemelerinde kullanılabilir, ancak, bu tür ödemeler Türkiye’ye ithal edilmiş sermaye sayılmaz ve tescil edilmez.
Yabancı şirketlerin, petrol hakkı sahibi Türk sermaye şirketleriyle ortaklaşa yapacakları aramalarda keşfedilen sahalardan üretilecek petrol ve doğal gazdan paylarına düşen miktarlardan yapacakları ihracat dolayısıyla, yurt dışında tutabilecekleri döviz de yukarıdaki hükümlere göre yabancı ortağın transfer mahsubu veya dövizli ödemelerinde kullanılabilir.
C) Petrol hakkı sahibi her yıl haziran ayı sonu itibariyle yurt dışında tuttuğu dövizden (B) fıkrasında öngörülen mahsup ve kullanma işlemlerinden sonra kalan miktarları Türkiye’ye getirmek transferine ilişkin belgeleri ibraz etmek suretiyle uygunluğu sağlamak ve bakiyesini T.C. Merkez Bankasında açılacak özel döviz hesabına yatırmak zorundadır.
Petrol hakkı sahibi özel hesapta biriken tutarların (B) fıkrasında sayılan haller için kullanılmasını isteyebilir.
Hariçte tutulan petrol gelirine ilişkin beyanname
Madde 120- Petrol hakkı sahibi, kambiyo mevzuatına göre, yukarıdaki madde gereğince bir yıl içinde ihraç ettiği petrolün satışından doğan ve hariçte tutulan gelirden gelecek yıl içinde Türkiye’deki ameliyeleri ve Kanundan doğan yükümlülükleri için tahmini olarak ne kadar dövize ihtiyacı olacağını, gelecek yılın ilk ayı içerisinde Müsteşarlıkla Genel Müdürlüğe birer beyanname ile bildirir. Petrol hakkı sahibi ihraç ettiği petrol, doğal gaz ve petrol mahsullerinin miktarlarını ve sağlanan hasılatın Türk lirası ve döviz cinsinden tutarlarını üçer aylık dönemler itibariyle Müsteşarlığa ve Genel Müdürlüğe bildirmekle yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Transferler
Petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleket
Madde 121- Kanun ve Tüzüğün uygulanmasında petrol hakkı sahibinin transfer edeceği kıymetlerin döviz cinsini belirlemek için, petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleket, aşağıdaki esaslardan biri olarak kabul edilebilir:
A) Petrol hakkı sahibinin tescil edilmiş bulunduğu yer,
B) Bir tüzel kişiyle bunun hisselerinin % 25 inden çoğuna veya karının başlıca bölümüne doğrudan doğruya veya dolaylı olarak sahip olan veya idaresinde karar verme, kontrol etme veya müdürlerini atama yetkisine sahip tüzel kişilerin tescil edilmiş bulunduğu yer veya yerler veyahut bunların çoğunluğunun tabiiyeti.
Petrol hakkı sahibinin seçeceği yukarıdaki ölçülerden birinin mensup olduğu memleketin belirlenmesinde esas alınabilmesi için Tüzüğün 116 ncı maddesinin (A)fıkrasının 1 inci bendi gereğince belirlenen nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamının en az % 80 inin transfer istediği memleket dövizi cinsinden olması gerekir.
Petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleketin birden fazla olması halinde, Tüzüğün 124 üncü maddesi gereğince transferlerin ve 116 ncı maddenin (A) fıkrasının 4 üncü bendine dayanılarak ithal edilen kıymetlerin döviz cinsinin mensup olduğu memleket esası üzerinden belirlenmesinde petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleketlere düşen oran esas alınır.
Transfer beyannamesi
Madde 122- Petrol hakkı sahibi, kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içinde, bu beyannamenin verilmesinden sonra veya harice transfer için başvurduğu tarihte, örneği Müsteşarlık ve Genel Müdürlükçe birlikte hazırlanan bir transfer beyannamesini Müsteşarlığa ve Genel Müdürlüğe verir.
Transfer beyannamesinde şu bilgiler bulunur:
A) Petrol hakkı sahibinin, vergilendirme dönemi sonu veya başvuru tarihi itibariyle hesap durumu (Bu bilginin dayandığı bilanço veya hesap sağlamasının bir sureti beyannameye eklenir.),
B) Yıllar itibariyle ayrılan tükenme payları,
C) Devlete ödenmesi gereken ancak ödenmemiş bulunan her türlü vergi, resim, harç, Devlet hakları ve Devlet hisselerinin dökümü, tahakkuk tarihi ve tutarı,
D) Petrol hakkı sahibinin ameliyelere ayırdığı sermaye mevcutlarının dökümü ve bunların belirlenen değerleri,
E) Petrol hakkı sahibince Türkiye’de petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde edilmiş bulunmakla beraber Müsteşarlığın izniyle petrol ameliyatında kullanılan nakdi fonlar ve buna ait haklarla diğer kıymetlerin dökümü ve bunların petrol ameliyatına ayrılabilmesi için Müsteşarlıktan alınan izinlerin tarih ve sayıları,
F) İthal edilmiş sermayenin toplam olarak ithal sırasına göre döviz cinsi, döviz miktarı, döviz kuru ve Türk lirası olarak dökümü (İthal edilmiş sermayeden indirilmesi gereken petrol hakkı sahibinin yurt dışında tuttuğu satış geliri, ihracatın yapıldığı memleket de belirtilerek ayrıca gösterilir.),
G) Petrol hakkı sahibinin harice transferlerini istediği,
1. Nakdi fonlar ve buna ait hakların döviz cinsinden dökümü, uygulanan kur, Türk Lirası ve döviz olarak tutarı,
2. Sair kıymetlerin niteliği ve cinsi, tutarı, önce ithal edilmiş kıymetlerden olması halinde ithal beyannamesinin tarihi, Kanunun 98 inci maddesi gereğince tesbit edilecek Türk Lirası değerleri, uygulanan kur, döviz olarak değerleri, ihracatın yapılacağı gümrük idaresi (Ayniyetini koruyan kıymetler bir kalem olarak ayrıca gösterilir.)
H) Petrol hakkı sahibinin harice transfer edeceği nakdi fonlar ve buna ait haklarla diğer kıymetlerin ithal edilmiş sermayeye karşılık olup olmadığı.
Transfer edilebilecek kıymetlerin tutarının belirlenmesi
Madde 123- Petrol hakkı sahibinin harice transfer edebileceği kıymetler aşağıdaki (A) fıkrası gereğince hesaplananla (B) fıkrasına göre elde edilen tutarın toplamından oluşur. Ancak, nakden transfer edilebilecek tutar (A) fıkrası gereğince hesaplanan kısmı geçemez.
A) Petrol hakkı sahibinin Türkiye’de petrol ameliyatına ayırdığı veya petrol ameliyatından elde ettiği nakdi fonlar ve buna ait haklarla petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde etmiş bulunmakla beraber Müsteşarlıkça Türkiye’de petrol ameliyatında kullanılmasına izin verilen nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamının başvuru tarihinde elde bulunan tutarından sıra ile aşağıdaki kalemler şu esaslara göre indirilir:
1. Ödenmemiş vergi, resim, harç, Devlet hakkı ve Devlet hissesinin ödenmesi için gerekli kısım (Bu kısmın nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamından büyük olması halinde, aradaki fark (B) fıkrasının 1 inci bendi gereğince sermaye mevcutları esasından indirilir. Bu takdirde nakden transfer yapılamaz.),
2. Petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde olunan nakdi fonlar ve buna ait hakların, sermaye mevcutları esasından (B) fıkrasının 2 nci bendi gereğince yapılacak indirimden sonra kalan tutarı aşan kısmı (Aşan kısım yoksa, petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde olunan nakdi fonlar ve buna ait hakların sermaye mevcutları esasından çıkarılmasıyla yetinilir. Aşan kısmın nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamından çıkarılmasından sonra kalan tutarı da geçmesi halinde transfer yapılamaz.),
3. (B) fıkrasının 2 nci bendi gereğince belirlenecek kıymetler toplamının sermaye mevcutları esasını geçmesi halinde aşan kısım (Bu kısmın nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamından 1 inci ve 2 nci bentlerde yazılı kalemlerin indirilmesinden sonra kalan miktarı da geçmesi halinde transfer yapılamaz.).
B) Petrol hakkı sahibinin Türkiye’de petrol ameliyatına ayırdığı veya bu faaliyetinden elde ettiği sermaye mevcutlarıyla petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde etmiş bulunmakla beraber Müsteşarlıkça petrol ameliyatında kullanılmasına izin verilen sermaye mevcutlarının başvuru tarihinde elinde bulunan kısmının Kanunun 98 inci maddesi gereğince hesaplanan değerleri toplamından sıra ile aşağıda belirtilenler çıkartılır:
1. Devlete ödenmesi gereken fakat ödenmemiş bulunan her türlü vergi, resim, harç, Devlet hakları ve Devlet hisselerinin ödenmesi için gerekli bulunan miktarın (A) fıkrasının 1 inci bendinde gösterildiği üzere nakdi fonlar ve buna ait haklar mevcuduyla karşılanmayan kısmı (Bu miktarın sermaye mevcutları esasını geçmesi halinde transfer yapılamaz.),
2. Türkiye’de petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde edilmiş olmakla beraber Müsteşarlıkça petrol ameliyatında kullanılmasına izin verilen sermaye mevcutlarının, petrol ameliyatına ayrıldığı tarihleri itibariyle Kanunun 98 inci maddesi gereğince bulunan değerleri toplamı (Bu miktarın sermaye mevcutları esasını aşması halinde aradaki fark, (A) fıkrasının 3 üncü bendi gereğince nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamından indirilir. Bu durumda transfer edilebilecek miktar (A) fıkrası gereğince belirlenecek miktardan ibarettir. Diğer taraftan, bu miktarla yukarıdaki 1 inci bentteki miktarın toplamının sermaye mevcutları esasını aşması halinde transfer yapılamaz.),
3. Türkiye’de petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde edilmiş bulunmakla beraber Müsteşarlıkça petrol ameliyatında kullanılmasına izin verilen nakdi fonlar ve buna ait hakların petrol ameliyatına tahsis tarihleri itibariyle toplamı. (Bu miktarın sermaye mevcutları esasından yukarıdaki 2 nci bentte öngörülen indirim yapıldıktan sonra kalan tutarı aşması halinde, aradaki fark, nakdi fonlar ve buna ait haklar toplamından (A) fıkrasının 2 nci bendi gereğince indirilir. Bu takdirde transfer edilebilecek tutar (A) fıkrası gereğince tesbit olunacak tutardan ibarettir. Diğer taraftan, bu tutarla yukarıdaki 1 inci ve 2 nci bentlerdeki tutarlar toplamının sermaye mevcutları esasını aşması halinde transfer yapılamaz. Söz konusu toplamın sermaye mevcutları esasını aşmaması halinde aradaki fark aynen transfer edilebilir.).
Transfer edilecek dövizin cins ve kurunun belirlenmesi
Madde 124- Petrol hakkı sahibinin, Tüzüğün 123 üncü maddesi gereğince harice transfer edebileceği kıymetlerin döviz cinsi ve kuru aşağıdaki esaslara göre belirlenir.
A) 1. İthal edilen kıymetlerden ayniyetini koruyanların Tüzüğün 116 nci maddesi gereğince ithali sırasında belirlenen döviz cinsi ve kurları transferde esas alınır. Bu kıymetler, ithal sırası dikkate alınmaksızın ithal edildikleri döviz cinsi ve kuru üzerinden, ithal edilmiş sermayeden indirilerek transfer edilirler.
2. İthal edilen nakdi fonlardan henüz kullanılmayanlar ithal sırası dikkate alınmaksızın, ithal edilmiş sermayeden indirilerek transfer edilirler.
B) Bu maddenin (A) fıkrası dışında kalan, nakdi fonlarla buna ait hakların ve ayniyetini muhafaza etmeyen diğer kıymetlerin transferlerine esas alınacak döviz cins ve kuru, aksi kanıtlanmadığı takdirde aşağıdaki gibi belirlenir:
1. Tüzüğün 123 üncü maddesi gereğince transfer edilebilecek kıymetler toplamının 116 nci maddenin (D) fıkrasının (a) bendinde tanımlanan sermaye toplamını aşması halinde, aradaki farka karşılık olan kısım, petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleketin döviz cinsi ve yürürlükteki kur üzerinden transfer edilebileceği gibi nakdi fonlar ve buna ait haklarla diğer kıymetlerden bir kısmı, bu maddenin (A) fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla ithal edilmiş sermayeye mahsuben bu maddenin (C) fıkrası gereğince tesbit olunacak döviz cinsi ve kuru üzerinden transfer edilebilir.
2. Tüzüğün 123 üncü maddesi gereğince transfer edilebilecek kıymetler toplamının 116 ncı maddenin (D) fıkrasının (a) bendinde tanımlanan ithal edilmiş sermaye toplamını aşmamasına rağmen, vergilendirme dönemi içinde transfer edilebilecek kıymetlerde ortaya çıkan artış miktarının ithal edilmiş sermayedeki artışı aşması halinde, artış farkı kadar kısım, bu fıkranın 1 inci bendinde öngörüldüğü şekilde, petrol hakkı sahibinin mensup olduğu memleketin döviz cinsi ve yürürlükteki kur üzerinden transfer edilebilir.
C) Bu maddenin (B) fıkrasının 1 inci ve 2 nci bentleri dışında transferler ancak ithal edilmiş sermayeye mahsuben, (A) fıkrası hükmü saklı kalmak ve aksi kanıtlanmamak kaydıyla Tüzüğün 116 ncı maddesinin (D) fıkrasının (a) bendi gereğince ithal sırasına göre, döviz cinsi ve kuru belirlenerek yapılır.
Transfer başvurularının incelenmesi, transfer izni verilmesi ve döviz tahsisi
Madde 125- Petrol hakkı sahibinin ayrıntıları transfer beyannamesinde gösterilen transfer istekleri, Müsteşarlık ve Genel Müdürlükçe birlikte Tüzüğün 121, 123 ve 124 üncü maddelerindeki esaslara göre incelenir. İnceleme sonucunda transferinin yapılması uygun görülen nakdi fonlar ve buna ait haklar için Müsteşarlıkça transfer izni verilir ve gerekli döviz ayrılır.
Müsteşarlıkça tahsis edilecek dövizle yapılacak ithalat başvurularına eklenecek beyanname
Madde 126- Petrol hakkı sahibinin, Türkiye’de petrol ameliyatından başka kaynaktan elde ettiği iktisadi kıymetler, nakdi fonlar ve buna ait hakların, harice transferi için Kanunun 115 inci maddesinin 2 nci fıkrasına göre yapacağı başvurularda aşağıdaki hususlar bulunur:
A) Transfer isteminin dayandığı nedenler,
B) Hariçten getireceği iktisadi kıymetlerin niteliği, hangi işlerde kullanılacağı, sayısı ve tutarı,
C) Hariçten getireceği nakit, hizmet, malzeme veya diğer iktisadi kıymetlerin yaklaşık ithal tarihleri.
Petrol hakkı sahibi, Kanunun 115 inci maddesinin 2 nci fıkrasına dayanarak ithal ettiği iktisadi kıymetlerin tahsis yerini, ilki ocak başlangıcından mart sonunu kapsayacak biçimde her üç ayda bir düzenleyeceği ve ilgili olduğu dönem sonundan itibaren bir ay içinde Müsteşarlığa vereceği beyannamelerde gösterir.
YEDİNCİ KISIM
İthalat, Devir, İhracat
BİRİNCİ BÖLÜM
İthalat
İthalat, ithal vergi ve resimlerinden muafiyet
Madde 127- Petrol hakkı sahibi, petrol ameliyatında kullanacağı malzemenin ithali için Genel Müdürlüğe dilekçeyle başvurur. Bu dilekçeye ithalini istediği malzemenin faturalarının bir asıl ve dört kopyasıyla beş nüsha tercümesini ekler. Genel Müdürlük, başvuruyu inceledikten sonra getirilecek malzemenin gümrük ve diğer vergi ve resimlerinden muaf olarak ithalini uygun bulduğunu petrol hakkı sahibine tebliğ eder.
Petrol ameliyatı müteahhit aracılığıyla yapılıyorsa ve ithalat müteahhit tarafından yapılacaksa petrol hakkı sahibi, müteahhit ile yaptığı anlaşmanın onaylı suretiyle Kanun ve Tüzük hükümlerine müteahhidin uymamasından doğabilecek sorumlulukların petrol hakkı sahibince kabul edildiğini bildiren taahhütnameyi Genel Müdürlüğe verir.
Genel Müdürlük, yukarıdaki fıkrada yazılı belgeleri inceledikten sonra müteahhidin getireceği malzeme için gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muafiyetin tanınacağını petrol hakkı sahibine tebliğ eder. Bu tebliğden sonra müteahhit muafen getireceği malzeme için, Genel Müdürlüğe başvurur. Başvuru dilekçesinde petrol hakkı sahibinin ithal konusu malzemenin petrol ameliyatı için gerekli olduğunu belirten bir onayı bulunur. Müteahhit, kendi nam ve hesabına ithal ettiği malzemeye ilişkin fatura kopyasını ithal tarihinden başlayarak 30gün içerisinde Genel Müdürlüğe gönderir.
Genel Müdürlük petrol hakkı sahibinin kendisi, mümessili veya müteahhidi aracılığıyla veyahut müteahhidin petrol hakkı sahibinin ameliyatında kullanmak üzere kendi adına ve hesabına getireceği malzemeye ait faturalarda yazılı malzemenin petrol ameliyatı için gerekli olduğu kanısına varırsa, faturaların arkasına Kanunun 112 nci maddesi gereğince gümrük ve diğer ithal vergi ve resimlerinden muaf olarak yurda ithali gerektiği yolundaki açıklamayı yazar. Faturaların üç nüsha Türkçe çevirisini gümrük idaresine bir yazıyla gönderir. Bu faturalarda yazılı malzeme, başka bir makamdan izin alınmasına gerek olmaksızın muafen ithal edilir.
Yukarıdaki fıkraya uygun olarak verilen faturalardaki malzemenin petrol ameliyatı için gerekli olduğu kanısına varılmakla beraber, muafen yurda ithaline imkan bulunmadığı durumlarda Genel Müdürlük bu hususu faturaların arkasına yazarak üç nüsha Türkçe çevirisini ilgili gümrük idaresine bir yazıyla gönderir. Bu faturalar konusu malzeme gümrük ve diğer ithal vergi ve resimleri alınarak yurda ithal edilir.
Petrol ameliyesi için gerekli görülmeyen malzemenin ithali genel hükümlere göre yapılır.
Petrol hakkı sahibi, kendi petrol ameliyatı için gerekli olan ve yerli kaynaklardan sağlanamayan ham petrolü, piyasa fiyatı üzerinden muafen ithal edebilir. Bu ithalatın yapılması için Genel Müdürlüğe beş nüsha olarak bir ihbar mektubu verilir. İhbar mektubunda ithalatçının adı, ithalatın yapılacağı gümrük, petrolün cinsi ve miktarı, tarife numarası, Müsteşarlık ve Genel Müdürlükçe gerekli görülen diğer bilgiler bulunur. Genel Müdürlük ihbar mektuplarından üç nüshasına muafen yurda ithali gerektiği yolundaki açıklamayı yazar ve imzalayıp mühürledikten sonra bir yazıyla ilgili gümrük idaresine gönderir, başkaca bir izne gerek olmaksızın ithalat yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
İthal Edilen Malzemenin Devri ve İhracı
Devir
Madde 128- A) Muaf olarak ithal edilen malzeme, Genel Müdürlüğe bildirilerek muafiyetten yararlanan bir başka petrol hakkı sahibine, mümessiline veya müteahhidine gümrük vergi ve resimlerinden muaf olarak devredilebilir. Devir talepleri, devreden ve devralanın, isim ve adresleri gösterilmek suretiyle Genel Müdürlüğe yapılır. Genel Müdürlük, devralanın muafiyetten faydalanan petrol hakkı sahibi veya mümessili veya müteahhidi olduğunu belirterek ve ilgili gümrük idaresini göstererek Müsteşarlığa bildirir. Bu koşullarla devredilen malzemenin muafiyeti devam eder.
B) Muaf olarak ithal edilen malzemenin muafiyetten yararlanmayan bir şahsa devri veya petrol hakkı sahibi tarafından petrol ameliyatından sayılmayan bir faaliyette kullanılması istenirse, Genel Müdürlük, Müsteşarlığın uygun görüşünü alarak Kanun’un 112 nci maddesindeki koşullarla bu devre veya kullanmaya izin verir, durumu gümrük idaresine bir yazı ile bildirir. Petrol hakkı sahipleri on yıl veya daha çok süreyle kullanılmasından dolayı ekonomik ömrünü tamamlamış olan her türlü malzeme, makine ve teçhizatı öncelikle kamu kuruluşlarına, istek olmadığı takdirde özel kuruluşlara gümrük vergi ve resimlerinden muaf olarak devredebilirler. Kamu ve özel kuruluşlarca istenmeyen bu tür malzeme hurda olarak Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğüne devredilir.
Muaf olarak ithal edilen petrolden elde edilen petrol ürünleri, Müsteşarlıkça belirlenecek usullere göre ve Kanunun 112 nci maddesindeki koşullarla muafiyetten yararlanmayan şahıslara devredilebilir veya petrol hakkı sahibi tarafından petrol ameliyatından sayılmayan bir faaliyette kullanılabilir.
C) Petrol ürünlerinin devri dışındaki, ithal edilen malzemenin diğer bir petrol hakkı sahibine veya başka bir şahsa devri veyahut satışı halinde petrol hakkı sahibinin bu devir veya satıştan elde ettiği kar, Türkiye’de petrol ameliyatından başka kaynaklardan elde edilmiş sayılır.
D) Yabancı petrol hakkı sahiplerinin, Tüzüğün 116 ncı maddesine göre ithal ettikleri ve kıymet tesbit kararına bağlanmış sermaye mevcutlarına dahil bir malzemenin devredilmesi halinde, devredilen malzemenin kıymet tesbit kararına bağlanmış değeri devreden şirketin ithal edilmiş sermaye mevcutlarından düşürülür.
Muafen ithal edilen malzemenin ihracı
Madde 129- Petrol hakkı sahibinin muafen ithal ettiği malzeme, buna ilişkin transfer beyannamesinin ve eki ayrıntılı listenin Genel Müdürlükçe ilgili gümrük idaresine bildirilmesi halinde her türlü ihraç vergi ve resimlerinden muaf olarak ihraç edilir.
Petrol hakkı sahibinin müteahhidi tarafından kendi nam ve hesabına ithal olunan malzemenin ihraç edilebilmesi için, müteahhit bu malzemeye ilişkin gümrük giriş beyannamesinin tarih ve sayısını da belirtmek suretiyle ayrıntılı bir listesiyle birlikte Genel Müdürlüğe başvurur. Bu listenin Genel Müdürlükçe onanarak ilgili gümrük idaresine gönderilmesi üzerine bu malzeme ihraç edilir.
Yabancı petrol hakkı sahiplerinin bu Tüzüğün 116 ncı maddesine göre ithal ettikleri ve kıymet tesbit kararına bağlanmış sermaye mevcutlarına dahil bir malzemenin ihracı halinde, ihraç edilen malzemenin kıymet tesbit kararına bağlanmış değeri ithal edilmiş sermaye mevcutlarından düşülür.
Kıymet tesbit kararları
Madde 130- Genel Müdürlükle Müsteşarlık ithal edilmiş ve kıymet tesbit kararına bağlanmış sermayeyle devredilen ve ihraç edilen malzemelere ilişkin kıymet tesbit kararlarının esaslarını birlikte belirlerler.
SEKİZİNCİ KISIM
Son Hükümler
Kaldırılan Nizamname, Saklı Haklar, Yürütme ve Yürürlük
Kaldırılan hükümler
Madde 131- 28/7/1955 gün ve 4/5633 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Petrol Nizamnamesiyle ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan başvurular ve petrol hakkı sahiplerinin kazanılmış hakları saklıdır.
Yürürlük
Madde 132- 7 Mart 1954 günlü ve 6326 sayılı Petrol Kanununun 14 üncü maddesi gereğince hazırlanan ve Danıştay’ca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete’de yayımı gününde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 133- Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Bir Cevap Yazın